سخنی با اقای یون
١٩ میزان (مهر) ١٣٩٠
پیش از همه جمله ای را از کابل پرس در آغاز این نبشته مینویسم وسخنم را باهمین سخن کابل پرس می اغازم:
« -سانسور
حقایق واندیشه ها سانسور میشوند
آزادی ها ، حرف ها ، نوشته ها- حقایق واندیشه ها سانسور میشوند
تضمینی برای آزادی بیان وجود ندارد
علیه سانسور رسانه ای و نقض آزادی بیان پیا خیزید.»
اګر در افغانستان استبداد وتفتیش عقاید و سانسور وجود نمیداشت و مردم میتوانستند در پرتوآزادی ګفتار وبیان صد سال پیش از امروز یا در زمان شمس النهاردر وقت شیر علی خان – یا سراج الاخبار در وقت امیر حبیب الله خان فرزند امیر عبدالرحمن خان بنویسند –امروز وضعیت دیګری میداشتیم و شاید درافغانستان مشکل دولت ملت اصلن وجود نمیداشت .
تبصره آقای یون را درکابل پرس خواندم و من در مورد تبصره آقای یون هم تبصره یی دارم .اقای یون نوشته اندکه :
زه تر ډیر حده ښاغلی بهمن سره موافق یم خو لیکن خبره داده چه: «كه چېرې بحث ډېر سياسي نه شي دومره به وايم چې خلكو ته سياسي شعور وركول ډېر ضرور دي، په دې برخه كې د رسنيو ونډه زياته ده، موږ نه شو كولاى د خپلو خلكو سترګې پټې وساتو، خو دا شعور وركول بايد په معقوله بڼه ترسره شي، د ملت جوړونې حس بايد په ټولو افغانانو كې غښتلى شي، ډېر لاسونه په موږ كې كار كوي، چې د قبيلو او قومونو ترمنځ تفرقه اچوي، خو د يووالي لپاره هم هڅې په كار دي. يو تريخ حقيقت چې بايد وويل شي دا دى چې پښتنو خپله خپل حقوق په سمه توګه نه دي پېژندلي، كه پېژندلي يې هم دي، د ترلاسه كولو لپاره يې اقدام نه»
( تکیه زیر کلمات از من است – باقی سمندر )
آقای یون !
این درست است که بایست برای خلق شعور سیاسی بدهید اما فراموش ننماییدکه یک اصل جامعه شناسی اینست که « محیط اجتماعی تعیین کننده شعور انسان است » سرحدات موجود درافغانستان – سرحدات استعماری است که درسالهای امارت امیر عبدالرحمن فرزند افضل خان توسط استعمار آنروزه روسیه تزاری و استعمار بریتانیای کبیر کشیده شده ودر طی صد وسی سال همین طور است . شعور اجتماعی انسانهای که چار وناچار در افغانستان زندګی نموده اندومینمایند درهمین افغانستان شکل ګرفته است . شعورانسانهای یی در نیم قاره هند درهمانجا شکل ګرفته است و از مردم آسیای میانه وترکستان چین و روسیه هم درهمین سال ها بارها شکل ګرفته است . تغییر در مناسبات اقتصادی – سیاسی درافغانستان هیچګاه متوازن نبوده است باانهم افغانستان در طی صد سال اخیر از مناسبات پیش مدرن کنده شده و ګسست تاریخی واجتماعی بوحود آمده است . هم پای این تغییرات و تبدلات و تطور دراګاهی اجتماعی افغانستان مسایلی رخداده اند که نیاز به باز نګری دارند .
من میدانم که روشنفکران در افغانستان درقدم نخست خود را باهویت کتله پیش مدرن – قومی تعریف مینمایند .
حال چند سوال مشخص از آقای یون در مورد روشنګری !
ایا شما حاضر هستید تابرای خوانندګان مشخص ای که نوشته های شما را بزبان پشتو میخوانند بنویسید که :
از زمان های ګذشته تاحال زمامداران افغانستان بزرګترین ظلم رابرای همه مردم افغانستان به ویژه برای مردم پشتون روان داشته ومردم پشتون را بسیار عقب نکهداشته اند و با تحمیل ماکیاولیسم در عقب نګهداشتن مردم سهم ای ادا کرده اند ؟
از دور اګر نه از نزدیک حرکت نماییم – شاه شجاع کی بود و به زور کی به اقتدار رسید؟
تمام خانه جنګی های افغانستان برای ګرفتن قدرت سیاسی را کدام شاهان و شاهزادګان بالای مردم تحمیل کردند ؟
امیر عبدالرحمن مرتکب چګونه جنایات شد و چه خیانت هایی را برای مردم افغانستان بویژه مردم پشتون مرتکب شد که تا حال زخم خون چکان دیورند تمام جسم وجان مردم افغانستان را می سوزاند ؟
امیرحبیب الله تاچه حد ظلم وستم روا داشت ؟
استقلال سیاسی افغانستان را کی ها با انګلیس ها وجه المعامله قرار دادند ؟
کی ها در قران کریم امضا کردند تاحبیب الله کله کانی به کابل بیاید وکی ها وی و دوستانش را کشتند ؟
کی ها محمد نادر شاه را به قدرت رسانیدند وچه تعهداتی با انګلیس ها داشتند ؟
محمد ګل خان مومند چه ستم هایی را برګرده مردم رواداشت ؟
محمود طرزی راکی ها از افغانستان تبعید کردند ؟
محی الدین انیس را کی ها به زندان انداختند ؟
در افغانستان کی ها در راس قدرت قرارداشته اند و تاحال باعث شده اند که بسا از مردم دارای زندګی قومی وقبیلوی باشند و از زندګی شهری و حق وحقوق شهروندی نمیدانند ؟
اګر حق وحقوق شهروندی در افغانستان پذیرفته ګردد – وهمه خود را شهر وند افغانستان بدانند نه کم ونه زیاد وبرابری وعدالت اجتماعی در افغانستان تامین ګردد – یګ ګام بّه پیش خواهد بود .
با نقد صریح دو قرن اخیر میتوان خودرا برای زندګی نمودن در قرن بیست ویک آماده ساخت . دنیا ګپ های از پسا مدرن دارد و ما تاهنوز در پای پیچ پیش مدرن و زندګی قومی وقبلوی ګرفتار مانده ایم .
بدون انتقاد صریح وآشکار از مناسبات سیاسی – فرهنګی – اقتصادی ونظامی موجود به مشکل خواهیم توانست – ګامهای استوار بسوی مدنی بودن ومدنی شدن برداریم .
در سعودی و کشورهای خلیج همه آًثار مدرن به چشم میخورند اما افکار پیش مدرن در زندګی جامعه نقش اصلی وتعیین کننده دارد .
اقای یون !
یکبار از افکار پیش مدرن نقدی بدست بدهید و همه مردم افغانستان را درعمل باخود برابر حساب کنید بعدن برادری ګپ دیګر خواهد بود.
سو تفاهماتکاعی آګاه را بایست روشنفکران ګروه فشری برتری طلب وشوینیست برطرف سازند و برتری طلبی و شوینیسم را نقد نمایند – تادیده شود که روشنګری چه خواهد شد !
بسا از روشنفکران پشتون را میشناسم که برضد انواع ظلم وستم ستمګران مبارزه نموده اند اما اینها در اقلیت قراردارند .
بحث درمورد طالبان – حزب اسلامی و ایالات متحده امریکا وناتو و متحدین را در بخش دیګر مطرح میسازم .همینطور بحث درمورد دولت های همسایه وکشورهای منطقه را .
بحث شعور واګاهی سیاسی را دررابطه به شعور و آګاهی ملی ومنافع ملی دربخشهای بعدی مطرح مینمایم .
برای بوجود آوردن اعتماد بایست همه زمینه های بی اعتمادی مورد نقد صریح قرار ګیرند ،
اقای بهمن !
من درمورد نوشته آقای یون بازهم ګفتنی هایی دارم و این پیش درآمد بحث باشد،
یار زنده وصحبت باقی ،
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
باقی سمندر