نقش ترکیه در افغانستان
۱ سرطان (تیر) ۱۴۰۰
نيوزويك
فرزاد رمضانی بونش ، محقق ارشد و تحلیلگر امور بین الملل است.
زهرا دربندسری ، محقق و تحلیلگر ارشد امور بین الملل است.
رابطه افغانستان و امپراتوری عثمانی و بعداً ترکیه ریشه در تاریخ دارد و روابط عمدتاً مناسب آن در طول قرن بیستم است.
پس از سقوط دولت طالبان ، ترکیه به عنوان برجسته ترین عضو اکثریت مسلمان ناتو ، منافع ملی خود را در نظر گرفت و نیروهای خود را در سال 2001 به افغانستان اعزام کرد. آنکارا نیز با در نظر گرفتن سیاست های مختلف ملاحظات اقتصادی ، امنیتی و فرهنگی.
دو عنصر جامعه افغانستان - اکثریت مذهبی اهل سنت و اقلیت ترک زبان (ازبک ها و ترکمن ها) برای ترکیه دارای اهمیت هستند. ترکیه همیشه به اقلیت ترک زبان در افغانستان توجه داشته و از آنها حمایت می کند ، به ویژه هنگامی که صحبت از عبدالرشید دوستم معاون سابق رئیس جمهور افغانستان می شود.
ایجاد مدارس افغان-ترکی ، گسترش تعداد بورسیه های تحصیلی ترکیه ، آموزش کارکنان ، مشاوره فرهنگی ، افزایش حضور بنیاد یونس امره ، پخش نمایش ها و فیلم های ترکی و آموزش زبان ترکی نقش مهمی در افزایش قدرت نرم ترکیه ، به ویژه در مناطق ترک زبان افغانستان.
در بعد دیگر ، جدا از توافق استراتژیک بین دو کشور در سال های اخیر ، سطح همکاری های دیپلماتیک و استراتژیک بین آنها افزایش یافته است. به نظر می رسد که در سطح سیاسی ، آنکارا با حمایت از تبار ترکی و همچنین نزدیک کردن احزاب مانند حزب جمعیت اسلامی افغانستان به اخوان المسلمین ، به دنبال اهداف سیاسی خود در افغانستان بوده است.
ترکیه همچنین از طریق افتتاح سرکنسولگری عمومی در هرات و افتتاح کنسولگری در قندهار و برقراری ارتباط با طالبان ، حزب جمعیت اسلامی افغانستان و حزب اسلامی سعی در برقراری ارتباط با گروه های مختلف قومی افغانستان دارد.
طی یک دهه گذشته ، ترکیه میزبان چندین کنفرانس مهم در مورد افغانستان بود. آنکارا می خواهد علاوه بر برگزاری جلسات سه جانبه بین پاکستان ، افغانستان و ترکیه و میانجیگری بین افغانستان و پاکستان ، به عنوان میزبان و واسطه مذاکرات صلح دولت افغانستان با طالبان عمل کند. به نظر می رسد ترکیه با حمایت اروپا و ایالات متحده در تلاش است تا در افغانستان فعالتر شود. به همین ترتیب ، آنکارا در تلاش است تا کنفرانس صلح استانبول را برگزار کند و تلاش می کند قلب روابط آسیا-استانبول و گفتگوهای سه جانبه ترکیه-افغانستان-پاکستان را زنده نگه دارد.
آنکارا در بخش های اقتصادی افغانستان در مقایسه با سایر بازیگران اصلی سرمایه گذاری زیادی نکرده است اما تلاش کرده است به تعهدات کنفرانس بین المللی عمل کند ، سرمایه گذاری ها را افزایش دهد ، راه را برای کریدور لاجورد و بازسازی اقتصاد به عنوان فرصتی برای گسترش نفوذ خود فراهم کند.
در بعد نظامی و امنیتی ، ترکیه تلاش کرده تا برنامه دیگری را برای کمک به آموزش افسران نظامی و پلیس افغانستان ، بورسیه تحصیلی به آنها ارائه دهد. اهداف آنکارا شامل حفظ ثبات سیاسی ، تقویت ساختارها و نهادهای سیاسی موجود ، اجرای صلح و از بین بردن تروریسم و افراط گرایی است. ترکیه تلاش کرده است تا نقش مهمی در افغانستان بازی کند ، به ویژه هنگامی که نیروهای آمریکایی برای خروج در ماه سپتامبر آماده می شوند. حضور در قالب نیروهای حافظ صلح و حفاظت و مدیریت فرودگاه کابل برای ترکیه مطلوب است.
در افغانستان دو دیدگاه کلی برای افزایش نقش ترکیه در این کشور وجود دارد. مدافعان بر اشتراکات مذهبی ، توانایی آنکارا در بهبود شرایط اقتصادی و آموزشی ، بی طرفی در امور داخلی ، نقش ترکیه در ناتو و سایه انداختن سیستم سیاسی ترکیه تأکید دارند.
مخالفان نقش آنکارا در افغانستان بر این باورند که آرزوهای ترکیه برای رهبری جهان ترک ، تلاش برای عرفی سازی جامعه و نارضایتی سایر رقبای منطقه ای به نفع افغانستان نیست. با وجود تلاش های آنکارا ، طالبان هنوز دید مثبتی درباره افزایش نقش ترکیه در این کشور ندارند.
با این وجود ، ترکیه به تلاش های خود برای جلب حمایت اروپا ، ایالات متحده و ناتو برای حضور بیشتر سیاسی و امنیتی در افغانستان ادامه می دهد. دیگر بازیگران تأثیرگذار مانند هند ، چین و روسیه گسترش حضور همه جانبه ترکیه در منطقه را به ضرر منافع استراتژیک خود می دانند.
آینده نقش ترکیه در افغانستان به تعدادی از متغیرهای داخلی ، از همه مهمتر به ساختار دولت کابل بستگی دارد. هیچ دیدگاه مشترکی در مورد گسترش نقش ترکیه در این کشور در میان دولت و جناح های عبدالله عبدالله و رئیس جمهور اشرف غنی وجود ندارد.
اگرچه برخی با حضور و نقش بیشتر ترکیه در این کشور و افزایش نقش اقتصادی و میانجیگری ترکیه در افغانستان موافقند ، اما مخالفت گسترده تری با حضور نظامی ترکیه در افغانستان وجود دارد.
می توان تصور کرد که ترکیه در آینده نقش اقتصادی ، دیپلماتیک و سیاسی بیشتری در افغانستان بازی خواهد کرد ، اما این نقش هرگز فراتر از واقعیت نظامی نخواهد بود.
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
فرزاد رمضانی بونش