یادی از رسول جرات

٢٠ دلو (بهمن) ١٣٨٩

نقشی از ریگستان خواب

یادی  از  رسول  جرات

شب گدشته خواب جالبی دیدم  : در کنارۀ سرک  دانشگاه کابل و ایستگاه  سرویسهای دهبوری ایستاده ام .میبینم در پیاده رو، از سوی دانشگاه ، رسول جرات است که می آید . میخواهد از پهلویم بگذرد . میبینم با همان انداز گذشته ولی با کالای آراسته تر. به سویش میروم و به زبان ازبیکی و با شوخی همیشه گی که او را مخاطب میساختم  میگویم : ک. . . بیرگ. . .  مینی تانی مدینگ ؟ مرا خاموشانه در آغوش میگیرد .  ازان خنده های شادش خبری نیست . موقر و مودب دستم را میگیرد ومیگوید من استاد دانشکدۀ زبان و ادبیات دانشگاه کابل هستم . میپرسم چی درس میدهی ؟ میگوید .فلسفه . میگویم مگر هنوز آن فلسفه را  درس میدهی ؟ میگو.ید : نه . سپس مرا با خودش به سوی منزلی که در آنسوی ایستگاه جا دارد میبرد . دستش در دستم هست . وقتی داخل دهلیز خانه اش مییشویم .ناگهان مادر وخواهرش بر سر راهم میآیند . من رو به مادرش می آرم و میگویم مادر قابلمه را به یاد داری ؟

(هنگاهی   که جرات در مزار بود با همه تنگ دستیی که داشت روزی مرا با خودش به غذایی که دوست میداشت دعوت کرد . او در کوچۀ مندوی  در منزل فقیرانۀ خانوادۀ خواهرش که تازه  از اندخوی آمده بودند ، شبهایش را میگذراند . خواهرش به خواهش او برایمان قابلمه  آماده کرده بود . قابلمه نوعی نان تنوریی است که پس از کار نان پختن ، گوشتهای ریزه شده را با  تکه های دنبه  ومرچ و مصالح ویژه ، در لای ورقهای خمیر، در میان خریچ  آتش تنور  میگذارند و سر تنور را برای یکی دوساعت میبندند . پس از ساعاتی سر تنور را بازکرده  قابلمه را که دو ورق بالایی و پایانی آن از هر دو سو سوخته و سیاه گشته اند ،  بیرون میکشند . دو ورق مابینی را که دران پاره های گوشت و دنبه گذاشته شده و همرنگ انار سرخ شده و  داشته های درونی آن نیز پخته گشه اند ، بر سر سفره می آورند . این یک خوراک خوشمزه ازبیکی را آن روز برای  نخستین   و آخرین بار با رسول جرات  ، خورده بودم.)

مادر و خواهرش خاموش اند . چیزی نمی گویند. جرات هم چیزی نمی گوید . من این بیت را برایش میخوانم :

کجا رفت آن روزگاران باهم نشستن

چه شد آن تلاش آن تکاپو  ؟

 بامداد شده بود .  پسرم رامین  درِ اتاق را تک تک زده میگوید : پدرساعت نه است. از خواب بیدار شده ام . ولی لحظه هایی دیگر به خوابی که دیده ام و هنوز کم وبیش ِ آن را به یاد دارم ، می اندیشم . آن بیت را که هنوز یادم هست ، برکاغذی مینویسم . شگفتا ! افاعیل آن بیت درست است .  بحر متقارب محذوف .

 واینک آن دیدار نا هشیوار را از بیم آنکه از حافظه ام نپرد و نابود نگردد ، به یاد می آرم  و آنرا مینویسم . افزوده برآن این یادداشت را نیزبرای ماندگاری یادی ازان قامت بلند احساس که میرفت تا با آزمون زنده گی در آویزد  . می افزایم .  

رسول جرات آن جوان آگاه و بیباک وآزادیخواه فقیر ، چون زنگی بررواق زنده گی کشور شور افگن و  پرشور به صدا در آمده بود  ویک لحظه از جنبش نمی ایستاد . سیاست مشغله روزانه اش بود . با همه تهیدستی وفقری  که گریبانگیرش بود ،  از تلاش برای دگرگونی آوردن در راه و رسم زنده گی مردم ، دست بر نمی داشت  .در صف شاگردان لیسه باختر باری زندانی زندان مزار شد وپس از دو سه ماهی  او را با دیگران آزاد کردند . قامت آزاده اش را بر افراخته بود تا دینی را که  در خود پرورده بود ، به سر برساند . انسانی بود پشت پا به دنیا زده . شاد از اینکه زنده است و میرزمد . به هیچ تعلقی بسته نبود . به گفتۀ حافظ ، رندی بود عافیت سوز . تک و تنها و بی خیال به دار وندار زنده گی . عیال نه، زن و فرزند نه، مئونت نه .

گاهی که میآمد تا کابل برود ، به لهجۀ ویژه و با آزرمگینی سویم میدید و سر انجام  میگفت : رویین اکه ! موتر پولی ندارم . اگر داری بده . ومن که خود نیز در تنگدستی به سر میبردم اگر پولی میداشتم برایش میدادم . آنگاه خدا حافظی میکرد و میرفت .

تنها دغدغۀ  یی که داشت آیندۀ یگانه برادر کوچکش بود . آرزو داشت  از او به خوبی نگهداری گردد  تا به گفتۀ خودش لومپن بار نیاید .  

سر انجام رسول جرات نیز که چون سد ها تن از جوانان پرشور سر در سودای میهن داشت ، به دست دژآیینان تمامیت خواه امینی افتاد ، وپرپر گشت .

یاد آن  فرزند  عاشق  را گرامی بداریم  که سینه اش تشنه تر از ریگزاران اندخویش بود  و پرورده خشم نظام بیداد گر قبیلۀ بیداد !

نام

دیدگاه

جای حرف دارید.

شمارۀ رَمز را وارد کنید. اگر زمان اعتبارش تمام شد، لطفا صفحه را تازه (Refresh) کنید و شمارۀ نو را وارد کنید.