موفقیت دانشمند افغانستان در اکادمی علوم تاجیکستان
۳ حوت (اسفند) ۱۳۹۴
هرات دردوره تیموریان ازمراکزعمده وبزرگ هنر،ادبیات، موسیقی، کاشی کاری، خطاطی،قصه سرایی،کتاب سازی وصحافی بود.دوره فرمانروایی سلطان حسین بایقرا هرات کانون ومرکز اوج کمال معرفت و معنویت بود واین دوره بنام قرن طلایی ورنسانس به دوره احیای علوم، دانش ونوآوری در ادبیات وغزل معروف گردیده است. جانیشینان هرات وبویژه سلطان حسین بایقرا به رونق ادبیات،هنروعلم نسبت به جنگ وامورنظامی زیادتر توجه داشتند. درحوزه ادبیات دراین دوره قصیده متروک میگردد وجای آنرارباعی وغزلهای عاشقانه ولطیف می گیرد. درکنارسایرمشاهیر آن زمان به دربارسلطان حسین بایقرا که میعادگاه منقدان وشاعران بود می توان از نورالدین عبدالرحمن جامی سلطان معنوی و عارف هرات که دراکثرعلوم مانند فقه، حدیث،حکمت،عروض و صرف ونحو یکتاززمان خود بود و به رباعی وغزلسرایی نیز شهرت به سزا داشت نام برد.
«تتبع ونوآوری درغزل مکتب ادبی هرات» نام رساله علمی صلاح الدین جامی محقق افغانستان است که دراکادمی علوم تاجکستان موفق به درجه دکتورا گردید. بحث تقلید وتتبع ونوآوری در مکتب ادبی هرات دردوره تیموریان که درآثاربزرگان ادبی بطورمتاقض ومختلف ارزیابی گردیده، دراین رساله علمی تلاش گردیده است تا برای اولین باربطوردقیق مرزهای تقلیدوتتبع تشخیص گرددکه مبرمیت این رساله علمی رابه وضاحت نشان میدهد. به نظرمحقق درمیان پژوهشگران افغانستان،ایران و تاجکستان درمورد مکتب ادبی هرات اختلاف نظروجود دارد . محقیقین ایرانی شعروغزل را دردوره تیموریان تقلید ازمکتب ادبی عراقی قلمداد می نمایند. صلاح الدین جامی دررساله علمی خود کوشیده است تا تثبیت بگرداند که ادبیات شناسان فارسی ومستشرقین شرق درروشهای خودازغزل دوره تیموریان تصویربیطرفانه ارائه نه نموده اند.اگرچه دراین باره درمیان محقیقین اتفاق نظرکامل وجودندارد چناچه تعدادی ازمنقدین دیوانهای فاتحته الشباب، واسطته العقد وخاتمته الحیات جامی را که حاوی اشعاردوران جوانی،اواسط عمر وپیری آنست تقلیدی ازامیرخسرو ارزیابی مینمایند،غزل ورباعیات این دیوان ها را نیز تقلیدی ازخسرو،حافظ، سلمان ودیگران میدانند.طبعا مکتب ادبی هرات دردوره تیموریان نمی تواند تافته جدابافته ازروشها و صنعت بزرگان ادبی پیش ازاین دوره باشد ولی به هیچ وجه مانع تحقیقات وپژوهشهای جداگانه دراین راستا نمی گردد. محقق افغانی دراین رساله علمی تلاش نموده است تابه جدیدترین شیوه های تحقیق اوضاع سیاسی، اجتماعی وفرهنگی وادبی دوره تیموریان را با توجه به ویژگی های غزل، تتبع ونوآوری درغزل مکتب ادبی هرات تحقیق ومقایسه نمایدکه اهمیت نوآوری را دراین رساله علمی برجسته میگرداند. محقق جوان دراین اثرعلمی با استفاده ازشیوه وروش تحقیقی تحلیلی،مقایسه ای،تطبیقی وساختارشناسی با استفاده ازتجارب واندوخته های علمی دانشمندان افغانی،تاجکی وایرانی وسایرشخصیت های جهانی درخوزه ادبیات به اهمیت عملی این رساله افزوده است . رساله علمی صلاح الدین جامی می تواندانگیزه عملی برای دانشگاه های افغانستان ودانشجویان وعلاقمندان تاریخ وادبیات فرهنگ کشورماباشد تا درآینده درتحقیقات علمی وعملی خود ازآن استفاده نمایند چون عصرطلایی تیموریان درادبیات وفرهنگ وهنرایجاب می نماید تا دراین راه تحقبقات علمی دوامدارادامه یابد. این رساله درتاجکستان وروسیه نیزمیتواند ازبردعملی خوب درمیان محقیقین ودانشجویان برخوردارگردد وعامل تبادل نظرمیان پژوهشگران این کشورها گردد که نقش مهم را درتقویت روابط فرهنگی میان این کشورها خواهد داشت. پرفیسوروچی سلاف ماشکا لو استاد دانشگاه روابط بین الملی مسکو ویک تن ازفارسی شناسان برجسته روسیه رساله علمی دانشمند افغانستان را دربحث تقلید وتتبع درغزل وادبیات دوره تیموریان هرات اندیشه وابتکارتازه ومتهورانه محقق نمایید که درتحقیقات بیشتروعمیق تررا بروی پژوهشگران باز خواهد نمود. رساله علمی صلاح الدین جامی حاوی مقدمه وسه فصل است وازیکصدوشصدوسه منابع موتق ومعتبر دراین رساله استفاده گردیده است . دفاع رساله علمی صلاح الدین جامی درشورای علمی اکادمی علوم تاجکستان به اتفاق آراتایید وتصویب گردید وازاعتبارعلمی برخوردارمی باشد. ما این موفقیت را به صلاح الدین جامی واستاد رهنمای آن دکتورمصباح الدین نرزیقول تبریک میگویم وآرزوداریم تادرآینده دامنه تحقیقات خودرا درزمینه وسعت بخشد، چون عصرپرباروپررونق علم، ادبیات وفرهنگ دوره طلایی تیموریان درزمان ما نیزازبرازندگی خاص برخورداراست وباید تحقیقات وتلاش های عمیق وهمه جانبه دراین راستا ادامه یابد.
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
دکتور علی احمد کریمی