نگاهی به برنامه اقتصادی تیم «اصلاحات وهمگرایی» به رهبری دکتر عبدالله عبدالله

۱۱ جوزا (خُرداد) ۱۳۹٣

این برنامه تحت عنوان از "انتقال اقتصادی تا رشد پايدار"    برای انتخابات رياست جمهوری و شورا های ولايتی 1393  در 52 صفحه حاوی  مطالبی به شرح زیر آماده شده است:

1-      مقدمه

2-      توانایی وظرفیت ها - شامل ده مورد (موقعيت ستراتيژيک؛ منابع طبعی؛زراعت؛منابع بشری؛ زیربنا ها شامل( ترانسپورت،دسترسی نسبی به انرژی،توسعه خوب در تکنولوژی معلوماتی،سکتور مالی وپولی)؛ صنایع؛آزادی بیان ورسانه های آزاد؛ رشد اقتصادی،رشد سکتور خصوصی؛ توسعه چهار چوب حقوقی).

3-    نقاط ضعف/چالش ها - شامل  بیست ویک مورد (مشکلات امنیتی وسیاسی؛ضعف حاکمیت قانون؛ اقتصاد مصرفی و کسر بلند در بيلانس تجارت؛ اقتصاد کاذب، پنهان و حبابی، بی اعتمادی بين افغانستان و جامعهء جهانی؛ تو سعه نا متعادل و محدويت زيرساختار ها؛ اقتصاد یادادوستد غیر رسمی؛ فقر شدید وگسترده؛ بیکاری ؛رشد جمعیت؛ بیسوادی؛صنایع داخلی؛تفاوت در آماروآرقام؛مشکلات ترانسپرتی، زراعت توسعه نیافته؛ معضلات مربوط به زمین؛ ضعف ذهنیت حفظ ومراقبت؛فساد مالی و اداری گسترده؛موجودیت تبعیض درعرضه خدمات؛مواد مخدره؛ضعف حکومتداری اقتصادی).

4-    فرصت های عمده شامل )مديريت موفقانهء پر وسهء انتقال(امنيتی، اقتصادی و سياسی) ؛تضمين های امنيتی؛فرصت ها در منطقه؛ساير فرصت ها(امکانات جلب سرمایه گذاری ها درسکتور های عمده رشد اقتصادی چون معادن ،زراعت،صایع وخدمات مخضوصا، در مواردیکه مواد خام موجود است؛ در صورت بهبود  وضعیت امنیتی وسیاسی فرصت جلب جهانگردی؛تلقی موفقیت افغانستان به عنوان موفقیت تمام جهان).

5-      تهديدات  1- در عرصه سیاسی وامنیتی (خطر تروریزم وافراط گرایی؛ احتمال خروج سربازان خارجی و(گزینه صفر) وتآثیرات ناگوار آن بالای وضعیت سیاسی واقتصادی؛ بی اعتمادی وشگاف عمیق بین مردم ودولت. 2-  تهدیدات در عرصه اقتصادی (خلای مالی بزرگ که به اثر کمک مصارف جنگی وکمک های توسعوی جهانی،فرار سرمایه وکمبود علاقمندی به سرمایه گذاری جدید؛ انگیزه ضعیف برای روی پا ایستادن واعتماد به نفس اعضای جامعه به حدی که وابستگی به کمک های جهانی به یک فرهنگ عام تبدیل شده است؛ توقف کارخانه های صنعتی وسنتی(دستگاه های تولیدی ،تولیدات گلیم ،قالین،  پوست قره قل ،چرم، ابریشم، پوستین ،مسگری، صنایع چوب،خرادی وغیره)؛ 3- تهدیدات دراجتماعی ومحیط زیست( رشد سریع نفوس؛ بیکاری؛ احتمال برگشت کتلوی  برنامه ریزی نشده از کشور های خارجی؛آلودگی محیط زیست)؛4- تهدیدات دیگر( موجودیت ماین ومواد انفجاری منفلق نشده؛ افزایش اعتیاد به مواد مخدره؛ حوادث طبیعی).

6-    تحليلی از انتقال اقتصادی و فراتر از آن

7-    دیدگاه کلی تیم" اصلاحات وهمگرایی"

8-     پالسی های عمده شامل(  عمومیات/اصول؛حکومتداری/مدیریت اقتصادی؛ صنعت وتولید( زراعت،زیربنای ترانسپورت، انرژی،آب ومعادن)،منابع بشری، تجارت،ترانزیت وهمگرایی اقتصادی، خدمات( بانکداری،مخابرات ،مسکن،ترانسپورت، صحت، معارف،بیمه وتوریزم)؛فراهم نمودن منابع تولید وسیاست های اقتصادی.

9-    برنامه های ملی شامل(برنامه ملی ایجاد شغل؛ برنامه ملی اتکاء بخود وبرنامه ملی فراهم نمودن تمویل).

خلاصه  مطالب برنامه

-          در مقدمه این برنامه  از انتقال اقتصادی تذکر رفته وانتقال اقتصادی مانند انتقال سیاسی وامنیتی مهم تلقی شده،واظهار بیم شده که توجه کمتر صورت گرفته از سوی حکومت موجود وجامعه جهانی به آن به عنوان یک نقیصه  شایدعواقب ناگواری  بالای برنامه های اقتصادی حکومت آینده داشته باشد؛

-          توانایی وظرفیت های بلفعل وبلقوه داخلی شناساسی شده؛

-          نقاط ضعف وقوت وتهدیدها شناسایی وبه حساب گرفته شده؛

-          با درنظر داشت نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و ﺗﻬديدات در عرصه اقتصادی و يک تحليل از انتقال اقتصادی، اولويت های برنامه در کوتاه مدت  میان مدت ودرازمدت در شکل طرح سوالات بیان گردیده؛

-          دیدگاه بزرگ تیم اصلاحات وهمگرایی: تبدیل افغانستان از یک کشور محاط به خشکه آسیپ پذیر ،فقیر ،مصرفی وبا اقتصاد بی پایه ، به  مرکز کسب وکار وپل ارتباطی مطئین منطقه،متکی بخودبا شاخصه های معین انکشاف بشری ورشد اقتصادی واقعی وبا عبور از جنگ، مواد مخدر،فساداداری وتورید کالا های بی کیفیت،دستیابی به رشد وتوسعه پایدار اقتصادی، باایجاد فرصت های شغلی باثبات به مردم وعواید کافی به دولت فراهم سازی رفاه همگانی؛ استفاده از ظرفیت های بلفعل وبلقوه داخلی، شرکای مشترک منطقوی وبین المللی در تحقق  دیدگاه ها و..

-          طرح پالسی های عمده از جمله حفظ وتقویت دست آورد های 13 سال گذشته،درنظرگرفتن طرح های کوتاه مدت (عاجل) میان مدت ودرازمدت در پالسی ها واستراتیژِ ها؛ طرح واجرای برنامه های که اقتصاد غیر رسمی را تدریجی شامل اقتصاد رسمی بسازد وغیره؛

-          حکومتدارومدیریت اقتصادی ( امحای فساد اداری، طرح  تئوری انطباقی اقتصاد بازار با در نظرداشت شرایط افغانستان، طرح برنامه توسعه ملی افغانستان برای پنج سال آینده بعداز ارزیابی دقیق برنامه های گذشته به شمول " استراتیژی توسعه ملی افغانستان " و برنامه های دارای اولویت های ملی وغیره.

-          صنعت وتولید،زراعت،انرژی ،انواع نرانسپورت ،آب ومدیریت منابع آب ،معدن ومنرال ها ،تجارت وترانزیت وهمگرایی اقتصادی غیره.

-          سیاست های اقتصادی مبتنی بر اقتصاد بازار آزاد قانومند (مالی وپولی).

-          برنامه های ملی (برنامه ملی ایجاد شغل؛ برنامه ملی اتکاء بخود وبرنامه ملی فراهم نمودن تمویل).البته اهداف واصول وزمینه های تطبیق آن در برنامه واضیح پیش بینی شده است.

استنباط و ارزیابی بنده بعد از مطالعه آن برحسب زیرمی باشد:

مواردکمبود

از مواردیکه به عنوان کمبود در این برنامه می توان اشاره کرد عبارتنداز:

1-    این برنامه می توانست از لحاظ شکل و ساختار منظم تر فشرده تر در حدود 20 الی 25 صفحه  ترتیب گردد؛

2-    نبود برنامه اجرای سرشماری جمعیت که اساس کلیه فعالیت های اقتصادی-اجتماعی،سیاسی وفرهنگی، به خصوص اجرای برنامه های عادی وانکشافی به آن بستگی دارد که  فقدان آن مشکل جدی رادر کلیه عرصه ها به ویژه عرصه اقتصادی بوجود آورده است. هرچند در صفحه(22  ) بند ششم موضوع حکومتداری/ مدیریت اقتصادی  برنامه به ارتقای نقش اداره مرکزی احصائیه توجه شده است.

3-    در مقدمه صحبت از انتقال اقتصادی شده اما مرحله وزمان برای انتقال پیش بینی نشده.

4-    رشد پایدار به عنوان هدف درست است اما باطرح واجرای یک برنامه اقتصادی 5 ساله ممکن نیست به آن رسید، آنگونه که درصفحه (22)  بند دوم موضوع حکومتداری/ مدیریت اقتصادی در برنامه تیم اصلاحات وهمگرایی  آمده  است.  از لحاظ تئوری های معمول  رشد برای رسیدن به رشد پایدار افغانستان باید مرحله آمادگی ،مرحله خیز ومرحله نسبتآ سریع (30تا40سال) که در طی آن به مدد سرمایه گذاری های پر شتاب،اقتصاد از مرحله توسعه بگذرد؛ مرحله رشد پایدار که در طول آن برغم نوسانات کمابیش شدید، اقتصاد تاب آورده وبانرخ رشد البته ضعیف تر از مرحله قبلی وبا حجم فعالیتی دائمآ فزاینده، در مسیر رشد گام بردارد می باشد.

5-     در اصل انتقال باید به عنوان گذار از یک مرحله اقتصادی به مرحله  اقتصادی دیگر مطرح باشد. در افغانستان براساس ماده (10) قانون اساسی 1382 نظام اقتصاد بازار اساس کلیه فعالیتهای اقتصادی شناخته شده است. نظام اقتصاد بازار به بستر وشرایط لازم رشد نیاز دارد.فراهم آوری این شرایط به زمان ضرورت دارد که این زمان بنام زمان یامرحله انتقال یا گذار باید مد نظر باشد. که طبعیست که مدت پنجسال کافی نیست.

موارد قوت

1       - داشتن  شناحت ، دیدگاه ،برنامه ، سیاست واستراتیژی  برای یک تیم مدعی رهبری یک کشور امرخیلی مهم وبنیادی است که تیم اصلاحات وهمگرایی آنرا دارد.

2        انتخاب عنوان برنامه " از انتقال اقتصادی تا رشد پايدار"   دقیق است ،زیرا رشد هدف کلیه نظام اقتصادی  است . به خصوص برای افغانستان که به رشد وتوسعه نیازدارد.

3         طوریکه دیده شد، در طرح این برنامه  روشها،اصول  ونظریات معتبر اقتصادی از کلاسیک  تا مدرن تا حد زیاد ی مدنظر گرفته شده وطراحان آن بخوبی از موضوعات سیاست اقتصاد کلان آگاهی داشته اند.

4        نیازمندی ها وواقعیت های شرایط افغانستان شناسایی راهکار های برای رفع  آن تا حد ممکن پیش بینی شده است.

5        هرچند این برنامه کامل نیست ،تدابیر حل برای کلیه نیازمندی های جامعه  بعد ودرحال جنگ را بازتاب نمی دهد ولی در ذات خود با توجه به شرایط وامکانات از جامعیت نسبی وبی نظیر برخوردار است.

6        مواد این برنامه  پایه واساس خوبی را برای طرح یک برنامه درازمدت رشد وتوسعه استراتیژی ملی می سازد.

ختم سخن

تهیه این برنامه برای تیم اصلاحات وهمگرایی یک موفقیت می تواند محسوب شود . این تیم واقعن نقش یک اپوزیسیون موفق را در وضعیت کنونی بازی نموده و شایسته تحسین وشاد باش است . تیمی باداشتن چنین برنامه، از نظر اقتصادی الترناتیف خوب قدرت در افغانستان بوده می تواند. باوردارم که محتوای این برنامه مورد تآیید اقتصاددان وکارشناسان برنامه ریزی اقتصاد قرار می گیرد.

نام

دیدگاه

جای حرف دارید.

شمارۀ رَمز را وارد کنید. اگر زمان اعتبارش تمام شد، لطفا صفحه را تازه (Refresh) کنید و شمارۀ نو را وارد کنید.