یک بار دیگر روسیه و غرب در رویارویی باهم قرار گرفتند
١ حمل (فروردین) ۱۳۹٣
یخهای دوران جنگ سرد در اثر گرمای پائیز «آیرومیدان» آب شد و باز یک بار دیگر روسیه و غرب در رویارویی باهم قرار گرفتند
رویدادهای اخیر اوکرایین و اعلان استقلال شبه جزیرۀ کریمه، در این روز ها روسیه و غرب را یک بار دیگر در برابر هم قرار داد؛ این بار نخست نیست که شبه جزیرۀ کریمه محل رویارویی غرب و روسیه قرار گرفته است، از سال 1853 تا سال 1856 این منطقه میزبان جنگاوران، بازرگانان و استعمارگرانی بود که از کشورهای انگلیس، فرانسه، پادشاهی ساردینا و ترکیه عثمانی بخاطر اشغال این منطقه سوق الجهشی با روسیه تزاری درگیر جنگ شده بودند، که در تاریخ به بنام "جنگ کریمه" معروف است. شبه جزیرۀ کریمه در طول سده ها تاریخ پر فراز و نشیبی داشته است، دولت ها و ملت های مختلفی برای تسخیر این سر زمین زیبا و اسرار آمیز همیشه با هم به جنگ و نزاع پرداخته اند؛ کیمری‌ها، بلغارها، یونانی‌ها، سکاها، گوت‌ها، هون‌ها، خزرها، بیزانس، قبچاق‌ها، دولت روس کیف، مغول‌ها، تاتارها هر یک در دوره های معینی از تاریخ بر آن مسلط بودند. از قرن ۱۵ تا ۱۸ میلادی امپراطوری عثمانی بر آن حکومت می‌کرد؛ که در قرن هجدهم میلادی امپراطوری روسیه بالاخره این منطقه را دو باره از دست عثمانی ها آزاد ساخت.
اوکرایین یکی از کشورهای اروپای شرقی است، این کشور از شرق با روسیه؛ در شمال با بیلا روس (روسیه سفید) از غرب با لهستان، سلوواکی و مجارستان؛ از جنوب شرقی با رومانی و مالداوی هم مرز است و در جنوب آن بحیرۀ سیاه و بحیرۀ آزوف قرار دارد، پایتخت آن شهر کیف و زبان رسمی این کشور اوکرایینی می‌باشد، نوع حکومت اوکرایین جمهوری بوده که از ۲۴ استان تشکیل شده است و دارای یک بخش خودمختار (کریمه) نیز می‌باشد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی، اوکرایین بعد از روسیه دارای بزرگترین ارتش در اروپا است، زبان اوکرایینی زبان رسمی این کشور است و زبان روسی نیز در این کشور کاربرد گسترده‌ای دارد، دین رسمی این کشور مسیحیت (ارتودوکس) می‌باشد» (منبع: ویکی پیدیا) و چند ملیون مسلمان و یهود نیز از قرن ها به اینطرف در این کشور بود و باش دارند.
شبه جزیرۀ کریمه تا سال ١٩٥٤ بخشی از خاک روسیه بود، در آن سال، نیکیتا خروشچف، رهبر حزب کمونیست اتحاد شوروی که خودش یک اوکرایینی بود، این منطقه را به جمهوری اوکرایین واگذار نمود. از ماه نوامبر سال گذشته شهروندان کیف و چندین شهر دیگر اوکرایین ظاهرأ به دلیل امضأ نکردن قرارداد تجاری با اتحادیه اروپا در اجلاس ویلنوس (توسط ویکتور یانوکویج رئیس جمهور پیشین این کشور) به خیابان ها ریختند که باعث سقوط حکومت یانوکویچ گردید. از جانب دیگر، جدایی طلبان جمهوری خود مختار کریمه که از سالها به این سو انتظار پیوستن این شبه جزیره را به جمهوری فیدراتیف روسیه می کشیدند با براه اندازی تظاهرات گسترده ای، عدم تابعیت شان را از حکومت جدید کیف که آنرا طرفداران غرب رهبری می کنند، اعلام نمودند.
در پی این تحولات سرانجام روز یک شنبه (16.03.2014) به ساعت هشت صبح در کریمه در یک همه پرسی مردم بخاطر پیوستن به جمهوری فدراتیف روسیه به پای صندوق های رأی رفتند، به اساس گزارش بی بی سی حدود ١٣٥ ناظر بین المللی از ٢٣ کشور از جمله اتریش، بلژیک، هنگری، فرانسه، آلمان، رومانیا، ایتالیا و پولیند بر همه پرسی کریمه نظارت داشتند. رسانه های بین المللی هم در منطقه کریمه حضور فعالی شان را بهم رسانده بودند و بیش از ٦٠٠ روزنامه نگار از ١٦٩ رسانه خارجی برای تهیه گزارش از برگزاری همه پرسی در منطقه کریمه مستقر شدند. خبرگزاری رادیوی صدای روسیه گزارش می دهد که بعد از شمارش آرا، رئیس کمیسیون انتخاباتی شورای عالی کریمه (مامور برگزاری همه پرسی) اعلام کرد که 96/77 درصد از اهالی این شبه جزیره رأی خود را بخاطر پیوستن به روسیه به صندوق های رأی ریختند. به اساس خبر همین منبع، قرار است دوما (پارلمان) روسیه 21 مارچ لایحه قانونی در باره پیوستن کریمه به روسیه را بررسی کند ـ این لایحه مقررات وارد شدن سرزمین های جدید در ترکیب فدراسیون روسیه را مشخص می کند. از جانب دیگر در پی این همه پرسی و خبر پیوستن قریب الوقوع کریمه به روسیه وزرای امور خارجه ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا روز دوشنبه 17 مارچ در بروکسل گرد آمده بودند تا تحریم ها علیه روسیه را بررسی کنند؛ این اتحادیه به همراه آمریکا همه پرسی کریمه را که بیشتر از ۹۶ درصد رای دهندگان در آن خواستار پیوستن به روسیه شدند، غیرقانونی می دانند. این در حالی است که پارلمان منطقه خودمختار کریمه بر اساس نتایج این همه پرسی، رسما جدایی این منطقه از کشور اوکرایین را تصویب کرد. امروز سه شنبه 18 مارچ ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه سند الحاق کریمه به جمهوری فدراتیف روسیه را امضأ کرد، آقای پوتین در جلسه مشترک پارلمان روسیه اشتراک نموده و طی سخنرانی این همه پرسی را اقدام قانونی در راستای حق ملت ها در تعیین سرنوشت شان دانست.
رادیو صدای روسیه در خبر دیگری گزارش می دهد، ناظران بین‌المللی که در همه پرسی در باره وضع کریمه حضور داشتند می‌گویند که در حین رأی گیری تخلفات دیده نشده بود. به گفته «ماتئوش پیسکورسکی» رئیس هیات مجلس سیم لهستان، اهالی کریمه برای تعیین استقلال و سرنوشت خود از حق مطلق برخوردار می باشند. او اظهار داشت: «اوکرایین بعنوان یک کشور شکل نپذیرفته، چون قادر نیست حقوق شهروندان خود را تأمین کند. به این خاطر تصمیم گرفته شده که همه پرسی برگزار شود تا شهروندان خودشان بتوانند سرنوشت سرزمین خود را تعیین کنند.
به احتمال قوی بعد از این همه پرسی (ریفراندوم) در کریمه و احتمال براه اندازی یک یا دو همه پرسی دیگر در جنوب و شرق این کشور در آینده نه چندان دور جهموری اوکرایین بخش از خاک خود را از دست خواهد داد، که در پی آن ثبات این منطقه به چالش کشانده خواهد شد و در اثر بروز خشونت های تازه و در ریشۀ اختلافات تباری، زبانی بین ناسیونالیست های روس و ناسیونالیست های اوکرایین و دیگراقوام و ملیت ها، تصور آن می رود که خاک اوکرایین و همسایگان آن از جمله روسیه به کانون فعالیت های نیو فاشیست ها و نیروهای راست رادیکال افراطی تبدل شود. با توجه با این واقعیت، دهشت افگنان بین المللی در این مناطق بحیث بستر گرم و ایجاد پایگاه های جدید بخاطر صدور اسلحه و افکار نژاد پرستانۀ نیو فاشیستی همچو ابزار در رقابت های «ژیوپولتیک» به دیگر مناطق آسیب پذیر جهان بخصوص به دیگر جمهوری های سابق اتحاد شوروی از قبیل مالداوی، گرجستان، بیلا روس، ارمنستان، آستیای شمالی و جنوبی و آسیای میانه حتی اروپا شرق و ترکیه آگاهانه گسترش داده و استفاده خواهند شد، که وضعیت اجتماعی و نظامی را در این مناطق دگرگون و نا آرام خواهند ساخت؛ چون زمینه های رشد رویش افکار ناسیونالیستی و گرایش های نژادپرستانه بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در بسیاری از این مناطق (از قبل سازمان یافته) فراهم گردیده است؛ جنگ های خونین سالهای نود میلادی بین جمهوری ارمنستان و آذربایجان سر مسأله قره باغ، جنگ های فرسایشی جدایی خواهان چچین که تا هنوز ادامه دارد، نبرد شدید اوستیای جنوبی و گرجستان که در سال 2008 که به مداخله نظامی روسیه به اوستیای جنوبی و گرجستان انجامید و اختلافات مرزی برخی از جمهوری های سابق اتحاد شوروی همه گوای این حقیقت تلخ اند.
گرچه تحولات اخیر در اوکرایین و بویژه مسأله پیوستن شبه جزیرۀ کریمه به روسیه، در حال حاضر امریکا و روسیه را بیش از هر زمان دیگری در برابر هم قرار داده است؛ اما تصور نمی رود که روسیه در این مقطع زمانی خود را با امریکا در گیر جنگ بسازد، شعله ور شدن جنگ بین روسیه و امریکا در واقع جنگ بین روسیه و اروپایی غربی است؛ احیانأ اگر بین روسیه و امریکا جنگی در بگیرد نه به نفع روسیه تمام خواهد شد و نه به نفع کشورهای اروپای غربی و در کل منطقۀ آیرو آسیا؛ چون آلمان و بعضی دیگر کشورهای اروپایی به گاز روسیه وابسته اند، همچنین حجم بالای دارایی‌هایی روسیه در بانک‌های غربی باعث آن می شود که روسیه از بروز جنگ جلوگیری کند. از جانب دیگر کشورهای بزرگ اروپایی ملیاردها دالر در روسیه و دیگر جمهوری های سابق اتحاد شوروی در جریان بیست سال اخیر سرمایه گزاری نموده اند که از این منابع سودهای کلانی به حساب های بانکی این کشورها سرازیر می شود. بنابرین در این مقطع زمانی امکان برخورد نظامی بین امریکا و روسیه بسیار بعید به نظر می رسد؛ چون نه آلمان طرفدار جنگ روسیه و امریکا است و نه فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی. از جانب دیگر خاطرات تلخ جنگ دوم جهانی در اذهان مردم روسیه و در مجموع اروپایی ها تا هنوز زنده و جاودان است، که آن جنگ خانمانسوز میلیون ها انسان بی گناه را به کام مرگ کشانده بود، بنابرین مردم اروپا هرگز نمی خواهند که آن روزگار تلخ دو باره تکرار شود.
احتمال آن هم وجود دارد که امریکا و روسیه بخاطر تقسیم منابع انرژی و اقتصادی جهان از تجارب سیاست های گذشته خود دو باره استفاده کنند؛ تاریخ زندۀ نیم قرن اخیر بروشنی شهادت می دهد که این دو ابر قدرت به اساس طرح های (نو ـ کهنه استعماری) پیر استعمار در نیمه دوم قرن بیست، بعضی از کشورهای جهان سوم و آلمان را بین خود تقسیم نموده بودند (هرچند آن تقیسمبندی در پی جنگ های خونینی صورت گرفته بود، اما امریکا هیچ وقت مستیقمأ با روسیه درگیر جنگ نشده است) که ویتنام، کوریا و یمن را به شمالی و جنوبی و آلمان را به شرقی و غربی از کمر دو تا کرده بودند، که یک بخش این کشورها در قمومیت امریکا و غرب قرار داده شده بود و بخش دیگر در قمومیت اتحاد شوروی وقت. شاید در این مقطع زمانی امریکا و غرب با وضع نمودن تحریم های اقتصادی روسیه را مجبور بسازند که یکطرف خطکش را بدست بگیرد، تا معادلۀ برلین تقسیم دو بعد از جنگ دوم جهانی را در روی نقشه باهم ترسیم نموده و آنرا در اوکرایین و دیگر مناطق جهان از نو به آزمایش بگیرند که در یک طرف خاک اوکرایین، پایگاه های نظامی امریکا جابجا ساخته شود و در آن طرف دیگرش، در چند متری آن پایگاه نظامی روسیه، بهر حالت این جنگ های زرگری بیشتر به رجز خوانی می ماند تا به رویاروی نظامی این دو ابرقدرت. در جایی خوانده بودم که شهید مهطری استاد دانشگاه تهران گفته بود «ابر قدرت ها مثل دو تیغه قیچی هستند بر روی هم تیغ میکشند، اما همدیگر را نمیبرند، بلکه هرچه در لای آنها قرار گیرد بریده میشود.
نتیجه گیری:
1ــ با الهام گرفتن از این همه پرسی در کریمه و پیوستن آن به خاک روسیه، وقوع رویداد های مشابهي در دیگر جمهوری های سابق اتحاد شوروی و اطراف آن از امکان بدور نخواهد بود.
2ــ پلان های دور منزل و استراتژیک امریکا در منطقه آیروآسیا و خاورمیانه تا همین لحظه با موفقیت پیش می رود.
3ــ در پی این تحولات در آیندۀ نزدیک اوکرایین عضویت پیمان ناتو را حاصل خواهد کرد.
4ــ بعد از آن که اوکرایین به عضویت ناتو درآمد، امریکا و ناتو با دست باز می توانند در این کشور پایگاه های نظامی خود را ایجاد کنند، که اگر چنین شود برای روسیه دیگر چیزی باقی نخواهد ماند.
در فرجام یک نکته دیگر را می خواهم خاطر نشان بسازم که، گرچه رویداد های کیف در ظاهر با شعار پیوستن اوکرایین به اتحایه اروپا شروع شده بود؛ اما درآن تردیدی نیست که این شورش ها در واقع از همان آغاز، خود جوش و مردمی بودند، که از بی عدالتی، فساد، فقر و بیکاری مردم برضد تسلط یک مدیریت قوی مافیایی دولتی و بر ضد مافیایی اپوزیسیون دولت شکل گرفته بود، اما متأسفانه که این نهضت عدالت خواهی در عدم سازمانها و احزاب ملی و مردمی در نبود یک رهبری سالم به خشونت گرایید و در اثر مداخلات بیگانه ها مانند جنبش های «بهار عربی» از زیر چکک به زیر ناوه کشانده شد، که به اصطلاح جای دزد را دزدباشی گرفت.
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
ضیا باری بهاری