چرا زبان پشتو در میان فارسی زبانان رشد نکرده است؟
١٣ سرطان (تیر) ١٣٩٢
چرا فارسی زبانان پشتو صحبت نمی کنند؟ این سوالی است که برادران پشتوزبان ما از فارسی زبانان دارند و قبل از اینکه به این سوال جواب داده شود باید نخست یک تعریف فشرده از زبان ارائه گردد:
زبان یک وسیله ویا افزاری است که بشر برای برقراری روابط با یکدیگر استفاده میکنند و از همه مهمتر زبان وسیلۀ بیان تفکر است و این انتقال فکری ممکن است بوسیله گفتن، نوشتن، اشاره ویا لمس باشد. هر قدر که وسیله انتقال فکری ما که به آن زبان میگوییم ساده تر و دقیق تر باشد، عمل انتقال فکری به همان اندازه راحت تر و دقیق تر صورت خواهد گرفت. زبان عالی ترین دستگاه تمثیلی (سمبولی) بشر است که خود زیربنا و تعریف کننده فرهنگ است.
زبان پشتو که پختو نیز گفته میشود اسم یکی از دو زبان رسمی در افغانستان است و در دانش نامۀ آریانا (مرکز مطالعات و پژوهش های بنیاد دانش نامۀ آریانا) آمده است که پشتو یا پختو از لحاظ علم زبان شناسی از شاخه شمال شرقی زبان ایرانی است که اکثر برادران پشتون ما در جنوب شرق افغانستان و در بخش شمال غربی پاکستان به این زبان صحبت میکنند. زبان پشتو از نگاه تاریخی نام قبیله ای از تبار آریایی است و زبان شناسان آنرا یک جزء زبان های هندو-اروپائی میدانند و با زبان های قدیم آریایی مانند سانسکرت قرابت مستقیم دارد. راجع به زبان پشتو اگرچه تا حال تحقیقات مکمل علمی صورت نگرفته و ما صرف به این بسنده میشویم که که زبان پشتو از زبان هندو-آریایی و یا هندو-ایرانی مشتق شده است.
نیاز به یک زبان انسان را مجبور میسازد که آن زبان را بیآموزد فرق ندارد که زبان فارسی، پشتو، انگلیسی ویا چینایی باشد. به خصوص برای دانشمندانی که در یک موضوع علمی کاوش های علمی، تحقیقات و تتبعات انجام میدهند به مؤخذ و منابع علمی ضرورت دارند که در اثر مطالعات منابع تحقیقات خود را به پایه اکمال میرسانند. و ما مشاهده می کنیم که جوانان ما که برای تحصیلات عالی به کشور های غربی اعزام میشوند اولین ضرورت برای ادامه تحصیلات عالی برایشان آموزش زبان همان کشور است که برای پیشبرد سویه تعلمیی خویش از مؤخذ و منابع علمی آن کشور استفاده کرده بتوانند. نیاز به فراگیری یک زبان در صورتی به وجود میآید که انسان به آن زبان احتیاج احساس کند.
اعصار و قرون جدید شاهد پیدایش چند علم جدید بوده که مهم ترین آنها زبان شناسی است و زبان شناسی در سدۀ بیستم همان تحولی را در اندیشۀ بشر ایجاد کرد که فزیک در قرن هفتدهم و علم کمیا درقرن هجدهم وزیست شناسی در قرن نزدهم. جوامع انسانی جوامع پویایی اند و سعی می نمایند برای پیشرفت و توسعه از علوم مختلف استفاده کنند و اگر در یک دسپلین پسمان بودند بدون تعصب به مؤخذ کشورهای دیگر رجوع میکنند که به یک علم خاص پیشرفت داشته اند.
در زبان پشتو متاسفانه مؤخذ و منابع علمی مانند زبان های دیگر پیشرفت نکرده و توسعۀ کمی داشته که برای استفاده علمی از این زبان قناعت دانشمندان را حاصل کرده نمی تواند.
با حفظ حرمت به برادران پشتوزبان کشور ما، این هم از سهل انگاری، بی تفاوتی و سطح پائین دانشمندان پشتوزبان ما بوده است که زبان پشتو را نتوانستند با نوشته ها و تحقیقات علمی و کاوش ها و تتبعات، زبان پویا در مسایل مختلف علمی بسازند و زبان پشتو را زبان محبوب و قابل استفاده برای فارسی زبانان معرفی کنند.
ما در ادبیات و شعر زبان پشتو مانند خوشحال خان ختک و رحمان بابا را که به پشتو و فارسی شعر گفته اند داریم و آقای عبدالحی حبیبی دانشمند فرزانه در ادبیات پشتو خدمات برجسته به زبان پشتو و فارسی انجام داده ولی تعداد این دانشمندان پشتو انگشت شماراند و کدام شاعر ونویسندۀ بزرگ دیگر در زبان پشتو بعد از این دانشمندان سربلند نکرده اند و ما امیدواریم که آثار دانشمندان آسیای میانه که فارسی و روسی و یا به زبان دیگر باشد بدون تعصب به زبان پشتو ترجمه شده و به غنای زبان پشتو بیافزایند.
بعضی از زبان ها نظربه خصوصیت و کرکتر شان، در مقایسه با زبان های دیگر، گویش تند و درشت دارند. بطورمثال زبان آلمانی به مقایسۀ زبان انگلیسی و فرانسوی، زبان شیرین و محبوب هنر و ادبیات در قارۀ اروپا نیست، و جرمن ها بر درشت بودن و تند صحبت شدن زبان آلمانی خوب متوجه اند و آگاهی کامل دارند. ولی جرمن ها کوشیده اند که زبان آلمانی را در اثر زحمات بی پایان مردم و سطح بلند دانش شان زبان تخنیک عالی بسازند و زبان آلمانی دارای ارزشهای تکنالوژی امروزی در جهان است و دنیا به جرمن و زبان جرمن یک احترام خاص قایل اند و کشورهای همجوار همه با خوشنودی کامل به زبان آلمانی صحبت میکنند.
یک عده از هممیهنان پشتون ما چنین استدلال میکنند که نظر به فراخ دلی و نداشتن تعصب، زبان فارسی را آموخته اند وبه آن مکالمه میکنند. پس چرا فارسی زبانان به پشتو صحبت نمی کنند؟ در این مورد باید تذکر داد که زبان نسبت به ضرورت آموخته میشود نه به خاطر بی تعصبی. برای آنکه در تمام شهر های افغانستان به زبان فارسی صحبت میشود و هممیهنان پشتون ما زبان فارسی را آموخته اند که با سایر اقوام افغانستان تماس های اجتماعی و اقتصادی برقرار کرده بتوانند. همچنان پس از ظهور دین اسلام در قرن هفتم میلادی تا آغاز استعمار اروپاییان بر آسیا در قرن 17 میلادی، بیشترین آثار علمی، پژوهشی و هنری در جهان اسلام یا به زبان فارسی نوشته شده اند یا به زبان عربی. پس برای هر دانشمندی که دربارۀ علم، فرهنگ و اجتماع آن 10 قرن بخواهد پژوهش علمی نماید و از منابع دست اول استفاده نماید، دانستن این دو زبان شرط اول خواهد بود.
از طریق زورگویی، تفوق طلبی وعصبیت قومی و زبانی نمی توان زبان پشتو را در جامعه تحمیل نمود. بلکه این کار نتیجۀ برعکس خواهد داشت و زبان پشتو را در نظر دیگر اقوام افغانستان منفور خواهد ساخت. بازهم به تکرار تذکر میدهم که فقط نظر به ضرورت است که یک زبان آموخته میشود. اگر پشتو زبانان ما میخواهند زبان پشتو را که یک زبان قومی و قبیلوی معرفی شده، به زعم همفکران حزب قومگرای افغان ملت، از زیر تاثیر تهاجم فرهنگی زبان فارسی یا دری بیرون بکشند، بهتر است که از طریق تعلیم، تریبه و تحقیقات علمی پیش آمده و برای توسعۀ زبان پشتو بکوشند و به زبان های ملی دیگر احترام داشته باشند و بائیست از مزایایی زبان های دیگر استفاده کنند. فارسی ستیزی در حقیقت تیشه به ریشۀ زبان پشتو زدن است و تضعیف زبان فارسی تآثیر مستقیم به تضعیف زبان پشتو دارد. برای آنکه بیشتر از 30 فیصد واژه های زبان پشتو یا کلمات فارسی اند یا عربی مُفَرَس.
زبان فارسی یا دری حدود دوصد میلیون گوینده دارد و از فرغانه و سمرقند تا کردستان عراق و از آذربایجان تا نیم قارۀ هند و غرب چین را دربرمیگیرد. این زبان همچنان زبان رسمی و اداری سه کشور تاجیکستان، افغانستان و ایران میباشد. و هم اکثر کشورهای فارسی زبان به اصطلاح همسایۀ دربدیوار کشور ما استند. پس امکان آن موجود نیست که زبان فارسی به پشتو تعویض شود که این خیال است و محال. همچنان پشتو ظرفیت آنرا ندارد که جاگزین زبان فارسی شود. و مزید برآن در اثر آمدن دیموکراسی، ایجاد رسانه های چاپی، گفتاری و صوتی و انقلاب انترنیتی، گنجینه واژه های فارسی رو به افزایش است و کاربرد گسترده نسبت به دیروز دارد. از سده ها بدینسو در بسیاری مناطق در زندگی روزمره زبان فارسی به عنوان یک زبان ارتباطی بین اقوام افغانستان برگزیده شده و در میان اقوام و گروه های قومی کشور ما اتحاد و همبستگی را تقویت میکند و ضامن ایجاد و حفاظت وحدت ملی در افغانستان است. پس در پهلوی تلاش صادقانه برای رشد زبان پشتو و دیگر زبانهای افغانستان، باید این اصل را نیز بپذیریم که پیوند دهندۀ تمام تبار های باشنده در افغانستان زبان فارسی بوده است، و خواهد بود.
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
| وحید | 30.06.2022 - 02:13 | ||
زبان ابزار ارتباطات است و هرچه این ابزار آسانتر باشد پذیرفتنی تر است. در میان زبانهای رسمی سازمان ملل، انگلیسی آسانترین است. درحالیکه ۵ زبان دیگر (فرانسوی، روسی، عربی، اسپانیایی و چینی) همگی سخت‌تر از انگلیسی هستند. فارسی باستان مونث و مذکر داشت ولی با پیشرفت زبان، این پیچیدگی‌ها دور ریخته شد. زبان و خط پهلوی هم ساده شدند و خط و زبان فارسی تشکیل شدند. (خط پهلوی بدست نویسندگانی مثل ابن مقله شیرازی و ابواسود دیلمی برای زبان عربی که دینی و رسمی بود مناسب شد و الآن آن را به نادرستی عربی میگویند) حتی زبانهای ساختگی هم پافشاری بر آسان بودن دارند نه پیچیدگی. زبان فارسی علاوه بر برتری‌های خود: ۱- کهن ترین زبان زنده جهان ۲- یکی از چهار زبان کلاسیک جهان ۳- زبانی لطیف (بدون تلفظ حلقی و تشدید) ۴- زبانی موزون ( که با جابجایی واژه‌ها آهنگش عوض میشود) ۵- زبانی منعطف ( که هیچ محدودیتی در جای کلمه ندارد) ۶- ساختاری ترکیبی ( که با ترکیب وند و ریشه بینهایت واژه میسازد) مهمترین ویژگی‌اش آسانی آن است که در ظرف ۶ ماه در دانشگاه فردوسی مشهد از چینی تا عرب بر آن مسلط میشوند که این سرعت یادگیری یک زبان بگفته‌ی سرپرست این دانشگاه در دنیا بی‌نظیر است. | |||
| پویا | 11.12.2021 - 16:54 | ||
هر زبان که کاربرد علمی و اقتصادی نداشت، با گذشت زمان رو به انقراض میرود. | |||
| فخراهنگر | 02.01.2021 - 13:01 | ||
سلام و احترامات .ما شهروندان افغانستان عزیز در وهله اول به صلح سراسری نیاز داریم.در شرایط امن و موجودیت قوانین واقعا دموکراتیک میتوان به حل مسایل مبرم ملی پرداخت. زبانهای فارسی و پشتو زبانهای رسمی افغانستان است و امید در اینده کار های واقعا علمی و تحقیقی در هر دو بخش بخصوص زبان پشتو صورت بگیرد زمینه های بهتر برای اموزش زبان پشتو در مناطق فارسی زبان صورت شکل گیرد. حتی مکاتب جداگانه با اکثریت مضامین به زبان پشتو در کابل تاسیس گرددتا علاقمندان زبان پشتو چه ازبک اند چه تاجیک و حتی شاگردان پشتون اگر میخواهند به زبان خود شان تحصیل کنند بتوانند در این مکاتب درس بخوانند..متاسفانه طی سالهای حاکمان قدیم در افغانستان با وجود انکه انها به زبان پشتو بلدیت نداشتند و لی برای جلب رضایت قبایل پشتون اموزش زبان پشتو را در دوایر دولتی جبری ساختند وزارت پر مصرف اقوام و قبایل را ساختند و یکعده از مفت خواران سرحدی در گرمی های پاکستان به کابل امده و در سردی های کابل دو باره به پاکستان میرفتند و دولت ملیونها افغانی خرچ دسترخوان و بودو باش این افراد را از بیت المال میداد در حالیکه با این پول میتوانستند بهترین مراکز برای اموزش زبانها منجمله پشتو بسازند و در حین زمان مامورین دولت بدون گرفتن شهادتنامه از کورسهای زبان پشتو به مشکلات اداری مواجه میگردیدند. که این اقدام انعکاسات منفی در قبال داشت. و همچنان در مکاتب تدریس زبان پشتو اکثرا توسط افراد و استادان صورت میگرفت که خود شان به گرامر بلدیت نداشتند و هم اکثرا از خشونت در برابر شاگردان استفاده میکردند.یکی از دلایلی که فارسی زبانان نتوانسته اند پشتو را مثل زبان مادری شان صحبت کنند محیط است. زنده یاد اکادمیسین سلیمان لایق در یکی از صحبت هایشان گفته اند: من ده ساله بودم که از پکتیا به کابل امدم . یک حرف هم فارسی بلد نبودم.شامل مکتب در کابل شدم همه مضامین به فارسی و صرف یک مضمون پشتو و بس. .. امروز ما شاهد استیم که مرحم لایق یکی از سرشناس ترین شاعر و ادیب زبان پشتو و فارسی است و اشعار فارسی ایشان در ایران خوانندگان فراون دارد. یا اوازخوان مشهور افغانستان دکتور ناشناس.مثالهای زیاد است. نتیجه اینکه محیط و ضرورتهای مادی و معنوی ما را وادار به اموزش زبان میسازد لهذا نباید چنین فکر کرد که چرا فارسی زبان پشتوحرف نمیزنند. | |||
| انسانم آرزوست | 22.05.2020 - 06:33 | ||
خدا کنه نیم دنیا به فارسی گپ بزند هیچ مشکل نیست زبان فقط یک وسیله افهام و تفهیم است اینکه زبان سوم کاندا فارسی شده چه درد وطن ما را دوا میکنند چینایی گپ بزنید ولی انسان باشید زبان فرانسوی دومین زبان بزرگ جهان است اما که د قصیش است نی تو و نی مه و نی مردم غیر فرانسوی زبان زبان انگلیسی در ۵۰ کشور جهان رسمی است و نیم مرده دنیا تقریباً با ان اشنایی دارد تو در قصه اش استی ؟ نه پس لطفاً زبان را فقط وسیله افهام و تفیهم بشناسید مثل دیگر کشور ها نه بخاطر افتخار و برتری به گفته شما که فارسی تاریخ ۴۰ هزار یک لک سال و غیره دارد که د قصه اش است اینقدر تاریخ داشت که د قصه اش است زبان انگلیسی که پنجصد سال پیش نامش را کسی نمی شناخت برترین زبان جهان شده از زبان فارسی پیشی گرفت اما که د قصه اش است؟ در ان دنیا از تپ نمی پرسد که پارسی را پاس داشتی نمی گوید زبان شما چند سال قدامت داشت این گپا فقط ضایع کردن وقت است انسان باشید چینایی گپ بزنید فقط یک دیگر بفهمد بس دیگر چه مشکلی است یک زبان پیش یک زبان پس است اگر زبان پشتو برترین زبان جهان هم میبود که د قصه اش میشد هیچ کس؟ تشکر | |||
| رضا | 07.12.2019 - 16:48 | ||
پشتو با فارسی از هر لحاظی قابل مقایسه نیست خط پشتو بیشتر از صد سال نمیشه که درست شده ولی منابع فارسی خیلی قدیمی تر از پشتو هست در ضمن مثلا یک پشتون با بک ازبک اگه بخواهد صحبت کنه حتما فارسی صحبت میکنه | |||
| سید نیازی سادات | 23.04.2019 - 22:49 | ||
زبان وسیله افهام و تفهیم است لازم است کوشش کنیم یاد بگیریم. بعضی دوستان گفتن پشتو زبان مشکلی است درست یاد نمی گیریم. چنین نیست برادر عزیزم اگر انسان کوشش کنند هر زبان را یاد می گیرد.بیدون کوشش و زحمت هر زبان مشکل دارد | |||
| بهنام | 23.05.2018 - 23:28 | ||
روزبخیر.من ایرانی هستم وبه زبانهای دیگرعلاقه دارم.اما درنهایت کامل ترین زبان رافارسی میدانم که بسیارشیواوغنی است.آهنگهای پشتوراگوش میکنم وخوانندگانش راهم میشناسم.واژه نامه پشتوهم نصب کردم وبررسی کردم تا یابگیرم.زبانی بینهایت مشکل است.تلفظ کلماتش وحتی خواندنش ونوشتارش و....خیلی خیلی مشکل است.من براحتی زبانهای انگلیسی وآلمانی وفرانسه رابدون آموزگاری وخودم خواندم.اما گمان نمیکردم اینقدرپشتوسخت باشد. اابته اینکه چرادرافغانستان پشتو یادنمیگیرند،عدم نیاز به پشتو است.درایران ترک زبانان که اززمان استیلای عثمانی زبانشان تغییرکرده بیش از سی میلیون نفرند.دانستن ترکی خوب است امالازم نیست.امازبان ترکی سخت است.ضرب المثلش هم هست:فارسی شکراست وترکی هنراست. یعنی یادگرفتن ترکی هنرمیخوادکه کنایه از سخت بودن ترکی است.جالب است بدانیدسلاطین عثمانی نیزبه فارسی شعرمیگفتند.ضمنابیشترین واژه دربین تمام زبانهای دنیارامیتوان با فارسی ساخت. امادرنهایت از آهنگهای پشتوخوشم میاد.حیف که نشدیادبگیرم.ارادتمندهمه | |||
| دارا | 07.04.2018 - 16:24 | ||
سلام من یک معلم در وین هستم. در آموزشگاه ما پناهندگان افغانی و عرب مشغول به یادگیری زبان هستند. در مجموع بیش ار چهل معلم اتریشی در آموزشگاه مشغول به کارند. با وجود اینکه بیشتر پناهندگان افغانی پشتو زبانند، بسیاری از معلمانان اتریشی مشغول یادگیری فارسی و یا عربی به عنوان زبان مورد استفاده هستند و کسی برای پشتو اظهار علاقه نمیکند. دلیلش هم اینست که اتریشی قبل از یادگیری زبان کمی پر و جو میکند. حجم ادبیات فارسی این زبان را برایش جذاب میکند. امیدارم دوستان پشتو نرنجند ولی خود من هم به عنوان ایرانی فایده‌ای از یادگیری پشتو نمیبینم. نه ادبیات غنی و نه ادبیات جاری و علاوه بر آن نگاهی ه بر آن انداختم دستور زباش به سختی عربی است. دوستان و دانشمندان علاقه مند به پشتو بایستی جدیت بیشتری به خرج بدهند. نکته غریب دیگر: به تنها منبع تاریخی ادبیات پشتون که میرسیم میگویند تقلبی است و ساختگی. دوستارتان از وین. | |||
| ابراهیمی | 03.04.2018 - 15:55 | ||
من یک فارسی زبان هستم و بسیار نگران زبان فارسی دری در افغانستان. باید یک فکر اساسی برای پیشرفت و بهبود زبان فارسی دری کنیم و از ورود بی رویه ی لغات خارجی من جمله انگلیسی جلوگیری نماییم. | |||
| حسن | 29.12.2017 - 09:57 | ||
زبان پارسی دری با تاریخ هزاران ساله ادبی و تاریخی خود یکی از زبان های بی مانند خاورمیانه است و به همراه زبان های یونانی _سانسکریت _و لاتین جز زبان های کلاسیک دنیا است که هر سه دوره تاریخی این زبان به صورت مکتوب و نبشته موجود است واز این لحاظ با زبان پشتو قابل مقایسه نیست | |||
| رجب قاطع | 30.11.2017 - 18:40 | ||
سلام: از این که زبان یک سهولت است بین دو فرد، پس زبانی که هر چه آسان باشد آن زبان در بین مردم خیلی سریع پیشرفت مینماید. پشتو را من هم یاد گرفتم ولی خیلی به مشکل چرا که لغت های زبان پشتو به مشکل ادا میشود در زبان. به این خاطر کسی حاضر نیست تا یاد بگیرد.... | |||
| پارسی گوی | 23.11.2017 - 17:16 | ||
درود بر همگان. کسی که میگویی ساسانیان زبان مادریشان را کنار گذاشتند و به زبان پارسی سخن گفتند. باید بگم ساسانیان زبانشان را کنار نگذاشتند و زبانشان زبان پارسیگ بود که نیای زبان پارسی امروزی است. زبان پارسی امروزی دگرگون شده زبان پارسی میانه است. پهلوی زبان اشکانیان بوده است . اگر نوشته های زبان ساسانیان (پارسی میانه یا پارسیگ) را به دبیره (خط) پارسی امروزی بخوانید، اگاه این میشوید که به چه اندازه به پارسی دری امروزی نزدیک است. پارسی از روزگار کهن در ایران بوده است و کسی ان را برای ایرانیان به ارمغان نیاورده است! و این را هم بگویم زبان پارسی به انگیزه دری نامیدند که در روزگار فرمانراوایان ترک تبار این زبان زبان درباریان بود | |||
| نادر | 28.08.2017 - 20:00 | ||
من نمی خواهم دربارۀ اهمیت ادبی و فرهنگی زبان فارسی سخن بگویم. تنها به این اشاره می کنم که هزار سال زبان ارتباطی شبه قاره بوده و حتی در کشور آلبانی شاعر بزرگ آن جا نعیم فراشری یک دیوان به زبان فارسی دارد. در دیگر جاهای بالکان هم چنین است. چه رسد به ترکیه و ازبکان و غیره. زبان پشتو(- یا نیمزبانهای معروف به پشتو) همان حالت نیمزبانهای کردی را دارند و هردو زبان ایرانی، تنها یک زبان ارتباطی و حتا استاندارد داشته اند که فارسی است. بنابراین، پشتوزبانان باید پشتو را در برابر و در ستیز با فارسی نه انگارند؛ زیرا بدین ترتیب شاعران و نویسندگان پشتو زبان قدیم و جدید خائن تلقی خواهند شد! زبان فارسی را با توجه به کار همان شاعران و نویسندگان و جهان پیرامون، باید زبان خودشان و زبان ارتباطی با دیگران بدانند و آن را دوست داشته باشند. انتظار این که فارسی زبانان هم با توجه به آنچه گفته شد چنین کرده پشتو بیاموزند، از منطق و عمل بدور است. | |||
| ارمان | 28.06.2017 - 15:02 | ||
دلايل گفتن لقب درى براى زبان پارسى ازنگاه توماس هايد توماس هايد (ايرانشناس, پارسى شناس, و زردشتى شناس و خاورشناس انگلیسی بود) بزرگترین کار او تاریخ دین کهن ایرانی وزبان پارسى بود که به سال ۱۷۰۰ میلادی پيشينه زبان پارسى را نگارش کرد. و درهمين سال چاپ کرد توماس هايد در مورد پارسى و مخف ها يا کوتاه واژه ها براى ويژه گى هاى پارسى استدلال نموده اين چاپ و نشر دوم اين کتاب درسال 1767 ميلادى به زبان لاتين است خاورشناس اوکسفرود مى نويسد: “Deri, hoc est dicere, Persica. Ideó autem vocata est Deri, quia Behrâm- Ghûr decretum faciebat, ut in Aulâ suâ omnes loquerentur Persica omnidque Decreta Epistolae Persice Scriberentur. A quo tempore factum est ut Linguà Persica vocaretur Deri. Loquitur nempe de Linguâ quae hodie vocatur Persica, in quâ در Der est Ostium, Porta, &, درگاه Derghah اشک Ashak Limen seu Vestibulum Porta atque Palatium, Aula Regis: hinc دري Deri quod primà fronte videtur Denominativum à Der, revera est Denominativum a Derghah, ut abbreviari solent talia; eoque significatur Aulica, seu Curialis. Cumque illo tempore multi uterentur veteri Lingua Pehlavi, aquae a Rege Behram Ghur non fuit amata, ipse jussit ut omnes in ejus Aula Regiâ uterentur Linguà Perso-Medciâ [...] https://books.google.de/books?id=qp5BAAAAcAAJ&q=Pharhang#v=onepage&q=Deri&f=true برگ 430 کتاب توماس هايد برگردان پارسى از لاتين به فارسى آغاز نقل قول "دری، که فارسی نام دارد . بهرام گور پس از یک تصمیم يابى فرمان داد که نامه ها و مکاتبات پرسشها و پاسخها در دربار با کليه نهادهاى منطقوى گوناگون با زبان پارسى دربارى گفته ونوشته شود. درآن هنگام زبان (پارسى ميانه) "دری" نامیده می شد. زبان فارسی دری از "در" به معنی دروازه و یا دربار و درگاه يا حولى (حیاط و یا قلعه یا قصر) به دست آمده است. اینجا دري در نگاه اول به نظر می رسد که از درگاه مشتق شده است که در آن درى مخففى از دربار و درگاه و يا حولى شاهى مى باشد" پايان نقل قول | |||
| ارمان | 22.05.2017 - 09:31 | ||
"ساسانیان نیز زبان مادری خود ینی (يعنى!) پهلوی را کنارگذاشته وبه این زبان تکلم نموده اند" فردوسى كجا بيـور از پهلواني شمار بـود در "زبان دري" ده هزار بیور = عددی معادل ده هزار منظور فردوسى در اين شعر چه است? زبان ساسانيان کدام زبان بود? همين افغان و يا پشتون هم با روند پيشينه گذشته به حال وآينده مشکلاتاتا (!!!)دارند يعنى که مى گويند نام افغانستان آريانا بود! خيام گاهنامه نگار نوروز نامه تاريخ را از گذشته به حال برجسته ترسيم کرد ونه از حال تا به گذشته: خنده دار | |||
| ارمان | 22.05.2017 - 09:50 | ||
بزرگان ادبيات زبان فارسى را مهتر پارسى ناميده وکهتر درى ويا فارسى پيرامون ناميدن درى بايد گفت که پيش از صفت پارسى نظم ونثر درى گفته شده است بدين معنى که درى يک شويه ادبى نظمى وشعرى و نثرى بوده باشد مسعود سد سلمان, خاقانى , نظامى, حافظ و اقبال لاهورى از "نظم" ويا "نثر درى" ياد کرده ونه از زبا ن درى به پژوهش که به انجام رسيده رودکى: 1 بار ايران و 6 بارخراسان فرخی سیستانی: 16 بار ايران,1 بار توران, 10 بار خراسان,1 بارپهلوى يا پارسى ميانه, 15 بار پارسى ابو سعيد ابوالخير: 1 بار ايران, 2 بار خراسان فردوسی: 800 بار ايران, 150 بار توران, 25 بار خراسان, 25 بار پهلوى يا پارسى ميانه, بيشتر از 100 بار پارسى, 2 بار درى اسدی طوسی :51 بار ايران, 5 بار توران, 1 بار پارسى, 1 بار درى مسعود سعد سلمان: 23 بار ايران, 2 بار توران,13 بار خراسان, 19 بار پارسى , 1 بار درى منوچهری دامغانی: 5 بار ايران, 3 بار توران,4 بار پارسى فخرالدین گرگانی: 15 بار ايران, 10 بار توران, 28 بار خراسان, 3 بار پهلوى يا پارسى ميانه, 12بار پارسى 1 بار درى, 2 بارفارسى ناصرخسرو: 1 بار ايران, 1 بار توران, 79 بار خراسان, 2 بار پهلوى يا پارسى ميانه, 19 بار پارسى , 2 بار درى سنایی :11 بار ايران, 1 بار توران, 13 بار خراسان, 14 بار پارسى مهستی گنجوی: 1 بار پارسى, 1 بار خراسان انوری: 13 بار ايران, 3 بار توران, 20 بار خراسان, 2 بار پارسى , 1 بار درى خاقانی: 2 بار ايران, 1 بار توران, 40 بار خراسان, 180 بار پهلوى يا پارسى ميانه, 4 بار پارسى 2 بار درى, 1 بارفارسى نظامی گنجوی: 37 بار ايران, 2 بار توران, 25 بار خراسان, 6 بار پهلوى يا پارسى ميانه, 12 بار پارسى , 3 بار درى امیرخسرو دهلوی:2 بار ايران, 7 بار توران, 13 بار خراسان, 6 بار پارسى سعدی: 1 بار ايران, 1 بار توران, 7 بار خراسان, 6 بار پارسى مولوی: 1 بار ايران, 1 بار توران, 6 بار خراسان, 29 بار پارسى حافظ: 6 بار توران, 9 بار پارسى 2 بار درى عبید زاکانی:1 بار ايران, 1 بار توران, 1 بارخراسان, 4 بار پارسى محتشم کاشانی:12 بار ايران, 9 بار توران, 4 بار خراسان, 3 بار پارسى صائب تبریزی: 10 بار ايران, 7 بار توران, 5 بار خراسان, 3 بار پارسى اقبال لاهوری: 19 بار ايران, 4 بار توران, 3 بار پارسى, 2 بار درى پروین اعتصامی: 2 بار ايران, 4 بار پارسى | |||
| ارمان | 22.05.2017 - 09:53 | ||
در مجموع بزرگان ادبيات فارسى يرانزمين بر پايه آثار شان در گنجور ايران: 1013 بار توران: 214 بار خراسان: 284 بار پهلوى يا پارسى ميانه: 221 بار پارسى: 270 بار, درى: 17 بار و فارسى: سه بار نام برده اند. در مورد درى بايد گفت که بزرگان زبان پارسى بيشتر به نظم و نثر درى اشاره کرده که ازيک سو شيوه ادبى و زبان دربارى رابيان مى کند مانند زبان بلند آلمانى که در دربار ودرگاه کنسلر (قيصر) هاى پرويس ها به اوج زبان ديوانى شد ونه در دره هاى آلمان با کبکهاى درى شان | |||
| خيام | 09.03.2017 - 08:30 | ||
زبانفارسی زبانی است که توسط خراسانیان تکلم میشده شیرینی این زبان به ان اندازه بوده که حتی ساسانیان نیز زبان مادری خود ینی پهلوی را کنارگذاشته وبه این زبان تکلم نموده اند درقرن پانزده از مرزهای بنگلادش تا بالکان زبان اداری ورسمی فارسی دری بوده است | |||
| عبدالقدوس یزدانی | 19.02.2017 - 05:36 | ||
دلیل عمده که فارسی زبانان کمتر می توانند بدان صحبت نمایند مغلق بودن قاعده های زبانی در پشتو می باشد سالیان سال است که با پشتون ها برادری و برابری دارم شب و روز کنار هم می باشیم اتفاقا ازصنف ششم با پشتو بلدیت حاصل نمودم در مضامین دری و پشتو بیشترین نمره در پشتو داشتم ؛ ولی تا کنون نتوانستم قاعده های اصلی این زبان را بیاموزم جمع مفردات مذکر و مونث خیلی در پشتو دشوار است تفکیک آن ، بعد از فراغت دانشگاه یک اثر علمی به زبان پشتو پیدا نکردم تا یایه های زبان دوم مرا مستحکم بسازد فارسی زبان دفتر دیوان و بازار می باشد سهل و آسان آموخته می شود؛ پس چند ماه رفت برگشت به شهر می توان دری آموخت ، اما دوازده سال یک کتاب پشتو را با خود به مکتب می بری باز هم آدرس یک مکان را نمی تواند شاگرد سوال نماید برای اینکه دستور حیلی پیچیده و مغلق دارد پشتو | |||
| افغان | 18.01.2017 - 23:20 | ||
برای اثبات تاریخی بودن زبان پشتو همین کافی است که سر بزنید به چند حروف از الفبای پشتو که هیچ دیگر زبان از ان حروف ندارد هتا زبان عربی هم | |||
| باسط | 21.12.2016 - 09:10 | ||
اگر زبان پشتو زبان رسمی نیست پس چرا سرود ملی به پشتو است و کار خود پشتون خراب کرده که دیگر مردم دیگر زبان ها را خیلی وقت داده است | |||
| سهراب اسراری | 28.09.2016 - 04:59 | ||
با درود وسلام من با تمام فرهنگ ها وارزش های علمی در هر زبان وملتی که باشد احترام قایل هستم. زبان فارسی دری یا پارتی دری یکی از بزرگترین زبانها در تاریخ بشریت در خاور میانه بوده، حدود ومرز زبان در این سرزمین بیانگر بزرگی عظمت این زبان را نشان میدهد که تا سالهای قبل منحیث زبان رسمی ودرباری در بعضی از کشور های منطقه بخصوص هندستان، ماورالنهر،سغد وکشور امروزی مانند افغانستان، تاجیکستان، ایران وتعداد از اتباع کشور های همسایه به این زبان تکلم میکنند اثر های بزرگ ادب فارسی رکن اساسی در جلب مطالعه بیشتر برای کسانی که به این زبان صحبت نمی کنند از آنجایکه زبان یک سیستم منظم برای رفع بشر است ومیتوان مطالعات بیشتری را کسب کرد به انسان دست میدهد تا بیشتر بیاموزد تعصب ودوگانگی انسان را به تباهی می کشاند، برای پیشرفت تنها زبان نی بل هرچیزی دیگری باید منطقی پیش رفت با فشارو واردکردن به مردم نمیشه زبان را پیشرفت ساخت بل پس رفت خواهد شد شرینی و زیبایی زبان فارسی در دانشمندان و غنامندی آثار آنست که تا امروز نام این زبان را بقا نگهداشته است... با درود | |||
| علی | 05.09.2016 - 05:11 | ||
زبان پارسی از شیرین ترین و توانمند ترین زبان های جهان است و چیره گی آن نه به خاطر استعمار مآنند زبان انگلیسی و عربی که به خاطر شایسته گی آن است. | |||
| فيض محمد ، مشهد | 18.07.2016 - 07:24 | ||
ما هنوز نتوانيم كه يك گپ ملي از خود درزبان خود داشته باشيم،اين زبان پشطو هم وارد خراسان كردن ونه تا قديم زبان پختوني در اين سرزمين نبود اين از هندامد و يكي از مليتهاي هند بوده هستن و باكستان ازهند متجزا شد شما پختوها هموطنيها ما هسيد ولي ديگر از بالاي زبان با ما گفتني نداريد چون زبان فارسي يه زبان علم وهنر هس و در اين ايران هرسالي دوصد فلم ساخته به زبان فارسي كه شما به زبان پشطو دو مانند ان نميتوانيد ساخته كردن ديگر از تياتر وكتاب و هزار چيز پلوتيك و اقتصاد گفتن نكنم | |||
| ا | 11.04.2016 - 10:12 | ||
این گپ ها را نویسنده از معده خود بیرون کرده | |||
| mohammad nisem | 28.02.2016 - 23:35 | ||
تشکر از شما | |||
| آصف | 06.07.2013 - 15:08 | ||
سلام! باید بعرض برسانم دلایلی را که دوست گرامی وگرانقدر نویسنده مضمون ارائه کرده اند درست میباشند ولی ناکافی اند. دلیل اصلی وعمده اینکه چرامردم پشتون حتی بیسواد ترین آنها میتوانند فارسی صحبت بکنند و فارسی زبانان حتی باسوادترین شان پشتو نمیتوانند حرف بزنند مسئله بومی بودن زبان فارسی است. درهر سر زمینی صرف نطر ازینکه زبان شان از نظر غنامندی در چه سطحی باشد مهاجرین وآنهای که از سرزمین های دیگر وارد شده اند با گزشت زمان بطور اتوماتیک زبان بومی را فرامیگیرند .البته کشور های مانند امریکا وکانادا وآسترالیا را باید ازین قبیل مبرا دانست انهم بدلین عظیم بودن تعداد افراد مهاجر وکم بودن ونهایت درجه باپیین بودن میزان پیشرفت بومیان انجا ها ونداشتن ارتباط با کتله های عظیم مهاجرین . در غیر ان در همه جای دنیا اگر قرار برین بوده است که ک کسانی از سرزمین های دیگر در طول چندین نسل وارد قلمرو مردمان دیگر شده اند حتما زبان کشور میزبان رابطور اتوماتنیک آموخته اند در کشور ماهم همینطوربوده است چرا؟ حقیت امر اینست که پشتون ها در طول سه چهار قرن اخیر واردیک بخشی از خراسان زمین شده اند وبعد ها چون قدرت سیاسی بنابر دلایلی همان وقت بدست ایشان افتیده در طول زمانه ها خود را بومی جا زده اند ودیگران را مهاجر از آسیای میانه وایران خوانده اند. بخصوص در قرن اخیر که دولتمردان پشتونی عمدا به جعل تاریخ،جعل هویت وجعل آمار وارقام نفوس خودرا کاملا صاحبان اصلی این کشوربه جهانیان شناسانده اند. اینکه آنها چرا تمام کمال بفارسی صحبت میکنندو اقوام دیگر زبان آنها را نمیدانمند بخاطر اینست که آنها بومی نیستند .برای اینکه ثابت نمایید از چه زمانی درین مرزوبوم فارسی رایج بوده است کافی است به آثار مولانا ،جامی حنظله، بادغیسی ،ثنایی ،ثنایی وفردوسی مراجعه بکنید که همه درین سرزمین ایجاد شده اند ولی شما نمیتوانید بزبان پشتو آثاری پیدا بکنید که نشان دهد 3 صد سال قبل درین جا زبان پشتو اصلا وجود خارجی داشته است. در نتیجه این حقیقت ثابت میشود که زبانی که هم بقول شما فقیر است واز غنامندی ادبی فلسفی وعلمی برخوردار نیست ود عین زمان زبان بومی این مردم هم نیست چطور ممکن است در برابر زبان فارسی قرار بگیردو جایگزین آن بشود | |||
| فردوس | 06.07.2013 - 05:40 | ||
در مورد این که «چرا زبان پشتو در میان فارسی زبا نان رشد نکرده است» محترم داکتر صاحب سخی در این مقالۀ شان با ارایه ای دلایل منطقی علل و عوامل آنرا روشن ساخته اند. اما من پرسش دیگری را مطرح می سازم که چرا زبان پشتو در میان خود پشتو زبانان رشد نکرده است؟ من ده ها پشتو زبان را می شناسم که همیشه از فارسی زبانان شکایت دارند، که چرا آنها به زبان پشتو صحبت نمی کنند؛ اما وقتی که از نزدیک می بینی خودشان با فرزندان شان به زبان فارسی صحبت می کنند، حتی بزبان پشتو درست صحبت کرده نمی توانند، طوری که داکتر صاحب یاد آور شدند، زبان فارسی به زور سر نیزه به آنها قبولانده نشده است این یک ضرورت است. بدون تعصب باید بپذیریم که عظمت و بزرگی زبان و فرهنگ فارسی را نشان می دهد. از جانب دیگر با وجود تأسیس کورس ها ی زبان پشتو و ایجاد موسسه بنام «پشتو تولنه» و فارسی ستیزی دولت های تک قومی و محافل شیونیستی در جریان یک قرن اخیر نتوانستند زبان پشتو را رشد و تکامل بخشند؛ زبان پشتو از نظر داشتن دانشمندان کارشناسان و زبان شناسان زبان در فقر بسر می برد. بعضی از هموطنان پشتو زبان خودشان اذعان می دارند که در زبان پشتو به استثنای چند شاعر هیچ دانشمندی ما نداریم که در مورد زبان پشتو تحقیقات و پژوهش های علمی نموده در قسمت رشد و تکامل زبان پشتو کار های در خور ستایشی نموده باشند، در حالی که در زبان فارسی صد ها دانشنامه و دایرةالمعارف و واژه نامه های داریم. امروز هزار ها جلد کتاب به زبان های بزرگ بین المللی از زبان فارسی و از دیگر زبان ها به زبان فارسی ترجمه شده است صد ها مراکز و کانون های پژوهشی و علمی کار می کند که نقش برادران و خواهران ایرانی ما در این زمینه واقعأ در خور ستایش است، یکی از انگیزه های که بعضی از حلقات شیونیستی می خواهند زبان فارسی را از دری جدا بدانند دلیلش پشتوانه بزرگ زبان فارسی در کشور همسایه ما ایران است؛ چون این امکانات را زبان پشتو ندارد. باید خاطر نشان بسازم که اگر چند جلد کتاب که تا بحال بزبان پشتو به نشر رسیده در اکثر موارد آنها از همین بحر بکران فرهنگ و دانشنامه های فارسی استفاده نموده اند و باز در زیرش می نویسند منابع آلمانی و فرانسوی و انگلیسی و غیره این واقعیت انکار ناپذیر است. | |||
| نادر نورزائی | 05.07.2013 - 17:20 | ||
من در کل موافق نظریات نویسنده ام ولی به این باور ام که ما نمی توانیم یک زبان را "تند ودرشت" بنامیم. تندی ودرشتی تنها می تواند یک دید ذهنی وشخصی کسی باشد که به زبانی وارد نیست ویا با آن بزرگ نشده ورابطه عاطفی اولیه را ندارد. به حسب مثلی عربی "القردبعین امه غزال" مادربوزینه اولادش را به زیبائی آهو می پندارد. زبان آلمانی زبان گویته، کانت و هگل است، زبانی عمیقن فلسفی و ادبی با ظرفیت های کلمه سازی بسیار بلند. این که گویا به گفته نویسنده زبان آلمانی را مردم اروپا به حیث زبان ادبی وهنری نمی شناسند یک باور باطل است. ازنگاه زبانشناسی مدرن همه ای زبانها می توانند مفاهیم انتزائی ومغلق را بازتاب دهند ولی به زبانهای رشد کرده تر این کار آسان تر است. یعنی ما می توانیم مفاهیم پوزیتویزم منطقی را به زبان اسکموها شرح دهیم ولی نیاز به نوشتن و یا گفتن بیشتری داریم تا مثلا زبان آلمانی. | |||
| quyosh | 05.07.2013 - 13:31 | ||
دوست نهایت گرامی درست میفرمایید. عین اشتباه را دولت مداران تورک نیز کردهاند. همیشه منحیث زبان دومی مورد پرورش قرار دادند. دانشمندان به زبان های شان نوشتار ها دارند. حقیقت همه آنها خواسته اند تا بخاطر حکومت داری دیگران را نیز همراه خود داشته باشند نه در مقابل خود. اما فارسی زبانان که مختط ترین قوم در افغانستان و حومه آن است، از اقوام مختلف که در مجاورت شان قرار گرفته اند. طوری که میگویند یا مرکب را نز بار ببر و یا بار را نزد مرکب. جون دیدند که فارسی زبانان بجز خود از فرط تعصب و خود خواهی که از هیزم بودن در محافل خوشگذرانی و تفریحی درباریان کسب کرده، دیگران را نمیبینند. دیگران عین کار را نکرده با مرور زمان به آنها ملحق شده و امروز دیگران به نام قوم شان یاد میشوند ولی آنها به زبان شان. چون هویت قومی درست ندارند. | |||
| شمس الدین | 05.07.2013 - 12:04 | ||
سلام وا حترامات به مسولین سایت خراسان زمین د سطرهای اولی مقاله داکترصاحب سخی نوشته شده که در زبان پښتو منابع علمي وجود ندارد این هم از دست خود پښتون است بخاطریکه عبدالحی حبیبی، عبدالروف بینوا، صدیق الله رښتین، و دیګر ستارهای ادبیات پښتو به زبان دري نوشته کرده است این جفای خود علمای پښتون است باید به زبان خود نوشته میکرد امروز کسی نمیګفت که در زبان پښتو منابع علمی وجود ندارد یا کم است افسوس بر حال پښتانه | |||
داکتر سخی سیدکاغذ