شکوه یی از خواهر شکریه

٦ سرطان (تیر) ١٣٩٢

شکریه بارکزی نماینده پارلمان کشور، زمانی که صحبت میکنند، تصور میشود زن بسیار لایق و با استدلالی است که مثال اش را کمتر میتوان در جامعه قطع النسای افغانستان پیدا کرد، اما وقتی حس (شاید هم ناخودآگاه) نیشنلیستی مغز محترمه  را می‌فشارد، گاهی به اشتباهِ اسم خاص و عام اندر میشود. این نماینده گرامی مجلس، «پوهنتون» را یک اسم «خاص» میداند که از نظر او به  هیچ صورتی قابل ترجمه نیست!

کافیست به خانم بارکزی این مثال ها را بیاوریم تا تفاوتی بین خاص و عام قایل گردند:

داوی آیل                                     کمپنی تیل

بارک اوباما                                  رییس جمهور

انگلیسی                            زبان

شکریه بارکزی                     نمایندۀ پارلمان

یونیورسیتی کابل                    پوهنتون (خالی)

حالا باید پرسید، ایشان چرا برای ما دستور زبان می‌آموزند، مگر ما شاگرد صنف شش «لیسه اناث پوهاند عبدالقیوم وردک» هستیم که سالهای قبل از رواج جندر، اسم اش لیسه اناث بی بی مهرو بود؟! اگر دغدغه زبان ما را دارند، از احساس شان ممنون، ولی بگذارند ما خود تصمیم بگیریم؛ چرا که زبان زبان مادری من است،  و من میدانم از کدام کلمه در کجا استفاده کنم.  فعلاً  فارسی آنقدر عالم دارد که لازم به رضاکاری بانو بارکزی، خانم یون، و پیغله هیلی نباشد که بیایند و بجای وظیفه اصلی، بالای چوکی پارلمان گرامر ملی تدریس نمایند.  

اگر خانم یون هم لطف نموده لیست مصطلحات ملی را نشان دهند، خوب خواهد شد؛ چرا که اگر  تمام مصطلحات ملی از یک زبان باشد و زبان های ملی دیگر اصطلاح مصطلاحی نداشته باشند، در اینصورت مجبوراً ما خود مان را وطندار حساب نخواهیم کرد، و در صدد تغییر نام این کشور بر خواهیم آمد. اگر قرار باشد آنچه را که در گذشته بوده است و باید به عنوان مصطلح ملی حفظ کنیم، پس بسم الله ابتدا از همین «وزارت معارف»، که چندین دهه بحیث اصطلاح ملی و اداری بوده، شروع میکنیم، جناب فاروق وردک بیایند اول لوحه "دپوهنی وزارت" را از سر دروازه پس کنند، جناب کریم خرم بروند تابلوی «گالری ملی» را دوباره پایین کنند، ما هم دیگر لازم نخواهیم دید که در هر دو طرف لوحه پولی تخنیک دو کلمه «پوهنتون» تکراری نیاید.

خانم هیلی ارشاد، حین صحبت در یکی از تلویزیون ها، وقتی میخواست پوهنتون بگوید، در زبان اش(گوش شیطان کر) کلمه دانشگاه آمد، و با بسیار  وارخطایی با گفتن "دانشـش... ببخشید پوهنتون» از این اشتباه زبانی معذرت خواست. خانم بارکزی، من از بانو هیلی اصلاً گله یی ندارم، گلۀ خاصم از شماست، چرا که نه به ایشان رأی داده ام، و نه هم او مثل شما یکی از شخصیت های رویایی تخیلات سیاسی من است. اما نمیدانم وکیل مردمی که حتی از گفتن نصفی از کلمه دانشگاه(فارسی)، معذرت میخواهد و (احتمالاً) خجالت میکشد، چگونه توقع دارد، میلیون ها نفر دیگر بیایند و بخاطر جاسوس معلوم نشدن، میلیون ها بار، حتی تا آخر عمر کلمه پوهنتون را ادا نمایند، درحالیکه خود واژه یی به همین زیبایی را در زبان خودشان هم دارند. گیریم که پوهنتون یکی از همان مصطلحات ملی مورد مدعاست، آخر چه کسی گفته که این کلمه قشنگ حذف شود یا دیگر کار بردی نداشته باشد، گیریم که دانشگاه یک کلمه غیر ملی، غیر افغانی، و غیر اسلامی است، آخر چه کسی گفته که این کلمه در متون و اسناد پشتو به عوض پوهنتون استعمال گردد؟! و بالفرض، همین دانشگاه مغضوب یک کلمه خالص ایرانی و خارجی باشد. آیا خانم بارکزی، (یا هیلی) یک روزی از روز ها بخاطر اینکه در داخل «پارلمان» (فرانسوی)، بقیه فارسی گویان، از «مایک»، از «موبایل»، از «بوتل»، و بالاخره از «بودجه» (انگلیسی) استفاده میکنند، به رسم اعتراض سالون جلسه را  ترک نموده اند؟! شکریه جان، نمیدانم این چگونه انصافیست که رییس جمهور کشورت با گفتن هزاران بار، «استراتیژی»، «پلان»، «میتنیگ»، «مارشال»، «تانک»، «راکت» و «دموکراسی» یک بار، فقط یک بار امریکایی و اجنبی نمیشود، اما مؤکلت، با گفتن تنها یک بار «دانشگاه» ایرانی میشود و اجنت؟!

من به عنوان یکی از مؤکلین خانم بارکزی، از ایشان می پرسم اگر در یک طرف لوحه پولی تخنیک «پوهنتون» نوشته شود و در طرف دیگر آن «دانشگاه» کجای وحدت ملی فلج میشود؟ کجای نقشۀ افغانستان کج میشود؟ کجای زبان پشتو گنگ میشود؟ کجای زبان فارسی گهر میشود؟

خواهر عزیز، با کدام رو، زبان مادر مرا  تنها منصوب ایرانی ها می‌دانی، پس توقع هم داری برادرت باقی بمانم و در کنار تو  از بالای پلِ اتک داخل قیامت شوم!

بانوی گرامی، وقتی من به عنوان یک فارسی زبان برایت رأی داده و تو را نسبت به هر فارسی زبان دیگری ترجیح میدهم، پس حق ندارم از شما بپرسم که چرا با واژه های زبان مادر من سر ستیز دارید؟! بیایید «همه افغان بودن» را از وحید عمر سخنگوی سابق ریاست جمهوری بیاموزید که در مقالۀ «به پیشواز از سال نو»، واژه دانشگاه را در پهلوی پوهنتون پیوند میزند. عمر نه تنها با ارتکاب این کلمه تا به امروز به دوزخ نرفته که حتی محبوب قلب های بیشتری هم گردیده است؛ یا اینکه شکریه جان جا خوش کردن در قلب یک قبیله را برای شخصیت ملی خویش کافی میدانند؟! 

خانم بارکزی، بیا بخاطر دموکراسی انصاف داشته باش، و این را قبول کن که در حق بقیه ساکنان این کشور جفای جغرافیایی صورت میگیرد. شاید خودت در یک ننگ سیاسی- قومی گیر مانده باشی، ولی استراتیژیست های قوم پرست خیلی آگاهانه میخواهند در میان «دری» و «فارسی» فاصله ایجاد کنند، تا به این شکل گویا به ظن خود شان از زبان من یک «دری دم بریده» بسازند.  

بیشتر از این وقت ارزشمند استیضاحی تان را نمی گیرم، مثالی میاورم از مکاتبه شش ماه قبل خودم  با یکی از دوستان بسیار بسیار نزدیکم که متأسفانه ایشان هم ناخودآگاه در دام همین سیاست قومی- زبانی افتاده بودند، تا به شما نماینده عزیز  ثابت گردد که ما هم مالک مشترک یک زبانیم و حق داریم گاهی هم از واژه های خودمان استفاده کنیم، تنها مشکل مان، خواب غفلت(اجباری) صد ساله بود و در همین فرصت ایرانی های که زیادتر از پنجاه فیصد شان غیر فارس اند، پیش دستی کردند و در رونق زبان فارسی بیشتر از ما کوشیدند.

نامه ذیل در مورد استعمال کلمه «پزشک» نگاشته شده است، امیدوارم خانم شکریه بارکزی قناعت کنند که هیچ کلمه و واژه بین ما و بقیه فارسی زبان جهان تقسیم نشده است. اگر ضرورتی به تقسیم زبان فارسی متصور بود، ما خود مان قبل از رابعه و مخفی و فروغ و گلرخسار، از خانم بارکزی خواهیم خواست تا آنرا با دست تان مقبول شان دو حصه چه که حتی از بیخ و بن ببرند!

***     ***

این هم همان نامه یی در باب نوشتن«پزشک» ناسالم:

دوست گرامی،

از محبت و نظریات تان تشکر، در مورد عنوان با شما موافقم که باید تغییر بخورد.

در مورد «مسلکی های طب»، در واقع میشد که اهل طبابت گفت، ولی اگر مشاهده....

آمدیم بر سر واژه «پزشک»! نوشته اید که " واژه پزشک ماهیت آثار شما را متاثر میسازد." پیش از آثارم، این جمله خود مرا متأثر ساخت. چرا که با خواندن آن بسیار ناامید و در عین حال بسیار متعحب شدم! کاش به عنوان برادری که همیشه برایم عزیز و دوستداشتی بوده ای و خواهی بود،  این گونه می نوشتید:

«کلمه داکتر، یا کلمه طبیب که انگلیسی و عربی اند، آثار شما را متأثر میسازد.» ولی برای من مفهوم نشد چرا واژه یی  که حداقل نه صد سال است در ادبیات و در زبان مادری ام مورد استعمال دارد، نوشته مرا متأثر سازد؟!

عزیزم،

نام ایران امروزی در سال ۱٩۳۵ توسط رضا شاه گذاشته شد. ولی ابوالقاسم فردوسی، بزرگترین شاعر زبان فارسی در کتاب شهنامه، که تمام ما و شما آنرا در مکتب ملایی خوانده ایم،  ۱۰٧۲ سال قبل، یعنی ٩٩۵ سال پیش از تأسیس ایران کلمه «پزشک» را در شعر خویش چنین آورده است:

«دگر بوی های خوش آورد باز

که دارند مردم به بویش نیاز

چو پان و چو کافور و چون مشک ناب

چو عود و چو عنبر چو روشن گلاب

پزشکی و درمان هر دردمند

در تندرستی و راه گزند

همان رازها نیز کرد آشکار

جهان را نیابد چنو خواستار»

امیدوارم عرض این چند کلمه، تاپۀ ایرانی را بر پیشانی ام نکوبد؛ چرا که شاید هیچ کس به اندازه من، از رفتار غیربشری دولت ایران، متأثر و متنفر نیست. بهرحال، بعضی چیزهای است که ذکر آن سؤتفاهمات  را برطرف میسازد، مانند همین کلمه پزشک. راستی ما هم بی گناه نیستیم،  با دیدن «داکتر» و «نرس» انگلیسی دیگر همه چیز مان را فراموش کردیم، حتی دارو و درمان را.  

امیدوارم، بعد از خواندن این متن شما هم  از «متأثر شدن آثار من» به دست یک «پزشک» افغانی(همزبان فردوسی) راضی تر باشید، تا به دست یک «داکتر انگلیسی» یا «طبیب عربی»!

باحرمت بی پایان

***     ***

دوستم با خواندن این دلایل قناعت کرد و پذیرفت دیگر همه چیز را ایرانی تصور نکند، حتی این را هم دانست که استفاده از واژه های عین زبان در دو کشور، جنایت ملی پنداشته نمیشود، درست مانند شهروند بریتانیا که از انگلیسی امریکایی، یا باشنده استرالیا که از انگلیسی کانادایی استفاده میکند، و مورد هیچ نوع غضبی هم قرار نمیگیرد، نه ادبی، نه پارلمانی!

از شکریه جان بارکزی، از نماینده نازنینم نیز توقع دارم بگذارند «دانش جوی» فارسی در کنار «محصل» عربی این حدیث پیامبر اعظم را از قلم فردوسی  بزرگ بیاموزد:

«چه خوش گفت پیغمبر راستگوی                    ز گهواره تا گور دانش بجوی»

امید است ایرانی های نیشنلیست، با شنیدن واژه «دانش جو» از زبان فردوسی، برای این شاعر جهانی، نیز شناسنامۀ الکترونیک صادر نکنند، در آن صورت اصل و نسب نواسۀ افغانی اش در دیتابیس تاریخ دفن خواهد شد!

نام

دیدگاه

جای حرف دارید.

شمارۀ رَمز را وارد کنید. اگر زمان اعتبارش تمام شد، لطفا صفحه را تازه (Refresh) کنید و شمارۀ نو را وارد کنید.