منازعۀ دیورند و عقلانیت سیاسی
٦ جوزا (خرداد) ١٣٩٢
منازعه دیورند به عنوان منازعه مرزی و ارضی افغانستان و پاکستان یکی از پرچالش ترین منازعه در طول بیش از نیم سده اخیر میان دو کشور است. نکته مهم در مورد دیورند این است که از آغاز منازعه تا این اواخر، این منازعه مورد تحلیل و بررسی درست قرار نگرفت. مردم و حتا جامعه روشنفکری و سیاسی افغانستان بصورت عمدی از اطلاع و شناخت منازعه دیورند دور نگهداشته شدند. در تاریخ رسمی دولت های افغانستان منازعه بر سر دیورند به عنوان موضوع ملی معرفی و تبلیغ شد. در تبلیغات رسمی حکومت ها وبه خصوص در سالهای حکومت سردار محمدداود، حتا بحث برسر دیورند در ورای دیدگاه و سیاست دولت در واقع ممنوع بود. هرگونه دید انتقادی و متفاوت با موضع رسمی، خیانت ملی تلقی می شد و دیورند در سایه ی این تلقیات بصورت یک تابو درآمد. تابو سازی و تابو انگاری دیورند راه را به شناخت درست و دقیق این منازعه و دریافت راه حل آن بست.
نگاه به منازعه دیورند حتا از سوی جوامع قلیل روشنفکری و گروه های مختلف سیاسی و اجتماعی به ویژه گروه های ناسیونالیست قومی و گروه های چپ در افغانستان از همان آغاز پیوسته نگاه احساسی و عاطفی بود. هیچگاه این منازعه از منظر حقوقی مورد بحث قرار نگرفت که افغانستان تا چه حدی میتواند به عنوان یک حق قانونی خود به آن دسترسی پیدا کند؟ بحث برسر دیورند در راستای سیاست و تبلیغات زمام داران طرفدار این منازعه با احساسات و عوام زدگی مفرط ادامه یافت. در منازعه بر سر دیورند پیوسته پاکستان به عنوان مداخله گر و شریر معرفی گردید و افغانستان حق به جانب تبلیغ شد. آیا واقعاً چنین است؟ آیا تمام مسئولیت را بر سر این منازعه پاکستان به دوش دارد که در افغانستان مداخله میکند، به بی ثباتی وجنگ دامن میزند، تروریست می فرستد وخاک های افغانستان را در آنسوی دیورند اشغال کرده و به افغانستان بر نمی گرداند؟ آیا افغانستان هیچ تقصیری ندارد و در تمام مطالبات و ادعاهای خود حق به جانب است؟
دیورند چیست؟ چگونه شکل گرفت؟ چرا به منازعه تبدیل شد؟ رابطه آن با منافع و مصالح ملی افغانستان چیست؟ چگونه میتوان به این منازعه پایان داد؟ و . . . . .
تلاش بعمل آمده است تا به پرسش های بالا و مسایل دیگر در این مورد در کتابی که بدسترس دارید پاسخ ارائه شود.
- 1 -
دیورند
دیورند؛ از احساسات تا واقعیت
پیش زمینه های شکل گیری موافقتنامه دیورند
1- شاه شجاع؛ اولین گام درجهت شکل گیری موافقتنامه دیورند
2- سرداردوست محمدخان ودومین قدم بسوی دیورند
3- سردارشیرعلی خان، سومین گام
4- سردارمحمدیعقوب، چهارمین گام بسوی دیورند
5- امیرعبدالرحمن؛ گام آخر
متن موافقتنامه
تأیید و پذیرش موافقتنامه دیورندتوسط دولت ها و زمام داران افغانستان
1- امیرحبیب الله وموافقتنامه دیورند
2- شاه امان الله ودیورند
3- محمدنادرشاه و دیورند
4- رویکردها
- 2 –
دیورند در مرحله منازعه و خصومت
الف- موافقتنامه یامعاهده دیورند؛ ویژگیها ودیدگاه های متفاوت
1- اعتبارحقوقی و قانونی موافقتنامه دیورند
صلاحیت ومشروعیت امیرعبدالرحمن درامضای موافقتنامه
معاهده تحمیلی
معاهده دیورند از نظرحقوق بین المللی
2- صلاحیت و جانشینی پاکستان
3- الغای معاهده دیورندتوسط شورای ملی(پارلمان)
ب- دیورند؛ ابزاربازی دولت ها و زمام داران داخلی
سلطنت محمدظاهرشاه؛ آغاز منازعه
1- سردارمحمدهاشم ودیورند
2- سردارشاه محمود ودیورند
پشتونستان؛ نام جدید برمنازعه دیورند
پشتونستان؛ ادعای متناقض و مفهوم متفاوت
افغانستان در مسیرسیاست متعارض و مبهم برسردیورند
تشدید بازی باکارت پشتونستان و ایجاد تنش با پاکستان
دیورند؛ بازی قدرت میان سرداران حاکم
3- سردارمحمدداود ودیورند
سردارمحمدداود درآستانه جنگ با پاکستان
4- آخرین دهه سلطنت محمدظاهرشاه ومنازعه دیورند
پشتون های پاکستان و دیورند
5- جمهوریت محمدداود و دیورند
خصومت ناکام و برادری نافرجام
سردارمحمدداود از قهرمان منازعه دیورند تا قربانی مصالحه برسر دیورند
6- دولت حزب دموکراتیک خلق و دیورند
7- دولت مجاهدین ودیورند
8- طالبان ودیورند
9- حکومت کرزی ودیورند
ج – دیورند؛ ابزار بهره گیری کشورهای خارجی
1- هندوستان ودیورند
2- شوروی و دیورند
3- امریکا و دیورند
4- ایران و دیورند
رویکردها
- 3 –
تبعات منازعه دیورند و راه حل عقلانی منازعه
منازعه دیورند و منافع ملی افغانستان
پشتونها؛ قربانی اصلی دیورند
افغانستان درمنازعه دیورند؛ مدعی بیحاصل و هزینه پرداز زیانکار
1- خصومت پاکستان
2- انزوا ازدنیای اسلام و جهان غرب
3- اخلال در توسعه حیات سیاسی و وحدت ملی
4- اخلال در روند شکل گیری ملت-دولت
5- عقب ماندگی اقتصادی
6- اخلال در امنیت ملی و اقتدار نظامی
7- وابستگی فزاینده به شوروی
8- تقویت افراط گرایی و تروریزم
منازعه دیورند درسده بیست و یکم(2013-2000)
توهمات پیروزی در منازعه دیورند
پاکستان و منازعه دیورند
منافع افغانستان درپاکستان
ایجاد توازن در منافع متقابل افغانستان وپاکستان
عقلانیت سیاسی؛ رهایی ازکابوس دیورند
فرصت بحث وحل منازعه دیورند
رویکردها
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
| Abdulbasit | 04.11.2018 - 06:57 | ||
این یک اثر خیلی معتبر است من میخواهم از این اثر در یک منبع که در موردش تحقیق کنم استفاده کنم من از شما میخواهم برایم این اثر را بفرستید | |||
محمد اکرام اندیشمند