بسیار لقبِ محــروم نام، در بارۀ نامها و لقب های زنان - ۱

۱۳ حمل (فروردین) ۱۳۹۷

فهرست موضوعات

- تصویری از این نبشته

- کلید واژه ها

1 - زن

2- خانم

3- بانو

4- دختر

5- مادر

- نخستین نامها والقاب

- الف: در منابع اسطوره یی و باستانی

- نام ها در چند منبع:

1- کتاب سمک عیار

2- شاهنامۀ فردوسی

3- ویس و رامین

- ب: پس از نفوذ اعراب مسلمان

- ج: حاصل در هم آمیزی های فرهنگی

- پیرامون لقب بیگم

- د: القاب از نظر اجتماعی

1- نامها و القاب اشرافی

- لقب ها در دربار امیر حبیب الله خان

2- نامها و القاب فرودستان

3- نام ها در شهرها وروستاها

- ورود خطاب های "میرمن" و "پیغله"

هـ: اشارۀ کوتاه به نامها والقاب زنان در ایران وتاجیکستان

و: علل نام نبردن از زن

- علل اجتماعی وفرهنگی

- نام نبردن زن از نظر بیهقی

- از نگاه جرجی زیران

- شکایتی منظوم ار نسیم شمال

- نتیجه

بسیار لقبِ محــروم نام

در بارۀ

نامها و لقب های زنان

بخش یکم

"اجازه نیست که نامش را بر زبان وقلم بیاورند. پس با نامها ولقب های دیگری یاد میشود که بسیار اند. همانگونه که چـهره اش را با پارچه های مختلف ومتفاوت پنهان میکنند و در حصار خانه، ناگزیر به اجرای اوامر است . . ."

"زن، مادر، دختر، خانم، مادرفلانی، دخترفلانی، عاجزه، بانو، مادر، سیاه سر، کوچ، عیال، عیالداری، ضعیفه، اهل بیت، آپه، ننه، بی بی، مامه، حرم، دایه، کنیز، کنیزک، بوبو، عورت، اهل بیت، تعلقداری، سرپوشیده، "مال" . . . و در برخی موارد که مرد عصبانی بوده است او را "او ناقص العقل" نیز صدا زده است. . . گاهی خودش نیز نام اصلی خویش را فراموش میکند.. . ."

(ازمتن نوشته)

تصویری از این نبشته

بارِ ستم و جفایی که بر شانۀ زنان هموطن من نشسته، در زمینه های مختلف او را همراهی مینماید. یکی از نمودهای آن، پنهان داشتن نام اواست. اگرقدرت سیاسی ونفوذ فرهنگی توانسته است لقبهایی را برای مردان بیافریند، وقتی چشم به سوی زن دارد، فرهنگ مردسالار وسنت های زن آزار، با وضاحت تمام، آن ستم وجفا را به نمایش میگذارد.

دو طرح برای موضوع نام ها والقاب زنان نگارنده را مشغول داشت. یکی این که همپای هر دوره و در چارچوب هرفصل از فصلهای "قدرت ولقب ها در افغانستان"، به نام ها ولقب زنان نیز بپردازم و دیگری، درنظرگرفتن فصل جداگانه.

با نگاه کلی بر دوره های مختلف، گمانی بر جای نماند که در هر ازیک برهۀ زمان مشخص، قدرت ونفوذ سیاسی- فرهنگی هر سلسله و دودمان، قوم وملیتی، سبب ساز توسل کم و زیاد به نام های آنها شده است. در پیامد آن، صورت هم آمیختگی فرهنگی ومنجمله لقبها و نام هایی را مینگریم. نقش چنان عامل، شامل زن و مرد میباشد. با این تفاوت که نام ویا لقب زن در بسیاری موارد آشکار نشده و حلقۀ مفقود است.

چنین بود که هنگام انتشار فصلهای پیشین، بارها به نبود لقبها ونام های زنان ودختران مواجه شدم. درخلال ورق گردانی های میسر، نام اندکی از زنان ولقب های آنها درنظر می آمد. آنجا که حاشیه وار از زنی سخن رفته، او را با نام مادرِ یا خواهریک مرد و یا زن فلان مرد یادکرده اند. اگر نامها ولقب هایی را می نگریم بسیار اندک اند.

این ویژه گی و افزون برآن، نیازتأمل برعلل وچرایی نام نبردن از زن ، نتایج حاصله از تعمق نسبی ونابسنده که به دست آمد، سبب شد که فصل جداگانه یی را درنظر بگیرم.

ادامه دارد

به دیگران بفرستید

دیدگاه ها در بارۀ این نوشته