پیآمد های انتخابات پارلمانی در جمهوری اتحادی المان
۱۰ میزان (مهر) ۱۳۹۶
چهارمین قدرت اقتصادی جهان در آستانه دگرگونی
روز یک شنبه، ۲۴ام سپتامبر، انتخابات پارلمانی در جمهوری اتحادی المان برگزار گردیدند. در این انتخابات احزاب مسیحی و همچنان حزب سو سیال دموکرات المان که در دوره ای گذشته پارلمانی، حکومت ائتلافی بزرگ را میساختند، سخت شکست خوردند. نتایج انتخابات منجر به دگرگونی های چشمگیر در بخش های مختلف این کشور گردیده؛ از جمله میتوان نخست از دیگرگونی ساختاری و نقش فراکسیون های حزبی در پارلمان این کشور نام گرفت. همچنان، تشکیل حکومت آینده این کشور با پرسش های مهم مواجه دیده شده، و در اخیر تعاملات این انتخابات از طریق دیگرگونی سیاست های حکومت آینده این کشور هم در مناسبات درون مرزی و هم در رابطه با جهان، به ویژه با اتحادیه اروپا بسیار زیاد تاثیر گذار تلقی میگردند.
در مورد دشواری ها و پیامد های این انتخابات ضیاءالدین صدر، مدیر مسئول مرکز نشراتی "افغانستان امروز"، با دکتر سید موسی صمیمی، دانشمند اقتصاد سیاسی کشور، به گفتگو نشسته است.
ضیالدین صدر:
نخست از همه، نتایج انتخابات پارلمانی المان از چه نگاه از اهمیت زیاد برخوردار خوانده میشوند؟
دکتر سید موسی صمیمی:
جمهوری اتحادی المان بر پایه تولید ناخالص اجتماعی - بیشتر از سه تریلیون دالر در سال ۲۰۱۶ - پس از ایالات متحده امریکا، چین و ژاپن، چهارمین قدرت بزرگ اقتصادی جهان بوده، و مهمتر از آن، در اتحادیه اروپا در کنار فرانسه، المان یک کشور عضو کلیدی محسوب میگردد؛ کشوری که در برنامه ریزی و پیاده کردن تدابیر این اتحادیه از نقش محوری برخوردار میباشد. از این نگاه، اگر در ساختار حزبی پارلمان و توام با آن در ترکیب حکومت ائتلافی این کشور دیگرگونی ناشی از انتخابات استوار بر دموکراسی نهادینه شده رو نما میگردد، میتواند تدابیر این حکومت جدید نه تنها دارای پیآمد های درون مرزی در خود کشور بوده، بلکه این دیگرگونی در پیوند با اتحادیه اروپا و فراتر از آن در مناسبات جهانی نیز تاثیر گذار باشد.
صدر: پس قبل از این که تعاملات این تاثیر گذاری را بررسی کنیم، بایست نظری باندازیم به ویژگی های این انتخابات؛ انتخابات پارلمان (بندس تاگ – Bundestag) منجر به کدام دیگرگونی ها گردیده است؟
صمیمی: نخست از هم سه حزبی که حکومت ائتلافی گذشته را میساختند، یعنی احزاب سو سیال دموکرات، دموکرات مسیحی و سو سیال مسیحی در این انتخابات سخت شکست خوردند. احزاب مسیحی توانستند که ۳۳ در صد ارا را کسب کرده، و حرب سو سیال دموکرات– در حدود بیست (20,5 ) در صد آرا را بدست آورد. در مقایسه با دور گذشته ای انتخابات در سال ۲۰۱۳ احزاب مسیحی بیشتر از هشت در صد و حزب سو سیال دموکرات بیشتر از پنج در صد آرا را از دست دادند. به این ترتیب حزب سو سیال دموکرات – پس از سال ۱۹۴۹ - بدترین نتایج را در تاریخ این کشور بدست آورد. ولی احزاب مسیحی با وجود باخت بزرگ در صد، بزرگ ترین فراکسیون پارلمانی را تشکیل داده، اما چون اکثریت کرسی های پارلمان را کسب نکرده، نظر به قوانین و مقررات این کشور بازهم در راس حکومت ائتلافی آینده قرار خواهند گرفت.
صدر: اگر این احزاب بازنده می باشند، نظر به اصل بازی "برد و باخت" پس کدام احزاب برنده خوانده میشوند؟
صمیمی: انتخابات در قدم اول دو حرب "برنده" داشت: حزب "بدیل برای المان" - الترناتیو برای المان Alternativ für Deutschland) و حزب "دموکرات های آزاد".
حزب "الترناتیو برای المان" یک حزب راست گرا، عوام فریب، ملی گرای افراطی و اسلام ستیز است که مواضع سیاسی-اجتماعی آن قسماً تا مرز "نژاد پرستی" و قسماً فراتر از آن گسترش می یابد. این حرب با کسب ۱۳ در صد آرا که انتظار آن هم میرفت، پس از احزاب مسیحی و سو سیال دموکرات اکنون در "بندس تاگ" به سومین فراکسیون بزرگ پارلمانی مبدل گردیده است. ویژگی این امر در این نکته نهفته است، که این حزب برای نخستین بار در پارلمان مرکزی این کشور راه می یابد. قبل از آن این حزب در "پارلمان های ایالتی" (بندس لندر Bundesländer) پیروزی های کسب کرده و نمایندگان آن در کنار نمایندگان احزاب جا افتاده قبلاً "مجلس نشین" شده بودند.
دومین برنده انتخابات حزب دموکرات های آزاد است که با کسب ده در صد آرا در پارلمان این کشور صف آرایی میکند. این حزب کهنه کار که در قطار احزاب جا افتاده المان محسوب میشود، در انتخابات دور گذشته در سال ۲۰۱۳ نتوانست که حد نصاب پنج در صد را کسب کند؛ در نتیجه فاقد کرسی پارلمانی گردیده و گویا از سیاست فعال در سطح ملی حذف گردید.
صدر: سهم برد و باخت دو حرب دیگر، یعنی "سبز ها" و "چپ ها" از چه قرار است؟
صمیمی: حزب چپ ها با کسب 9,2 در صد و حزب سبز ها با کسب 8,9 در صد آرا و بدون تفاوت های زیاد نظر به انتخابات گذشته، در پارلمان راه یافته و به مثابه دو حزب جا افتاده در پارلمان کشور نقش به سزای بازی خواهند کرد.
صدر: علل این دیگرگونی در وجود افت احزاب جا افتاد و خیزش حزب "التر ناتیو برای المان" را چگونه ارزیابی میکنید؟
صمیمی: از مدت ها به این سو ما شاهد دو پدیده متضاد ناشی از اصل روابط تولید هم در سطح ملی و هم در سطح جهانی هستیم. نظام "جهانی شدن پسا امریکا" استوار بر پایه استراتژی نو لیبرالیسم هم در درون کشور های خودمدار کلاسیک و هم در رابطه با کشور های پیرامونی منجر به تفاوت های بزرگ طبقاتی و قشری، ناشی از تفاوت های دارایی گردیده؛ در نتیجه در این روابط دامن بی عدالتی گسترده تر گردیده است. در کشور های خودمدار کلاسیک اروپا و ایالات متحده امریکا، بیگانه ستیزی بیداد میکند. نهاد های گوناگون و احزاب مختلف مانند سماروغ در شوره زار طیف های مختلف اجتماعی سر زده و "همزیستی نسبی مسالمت آمیز" قشر های پایین این جوامع را با "بیگانگان تازه وارد" بر هم میزنند. چنانچه ما در اروپا از مجارستان و پو لند گرفته تا هلند، اتریش و فرانسه با خیزش گروه های راست افراطی بیگانه ستیز مواجه می باشیم. از جمله بریکست ( brexit)، تصمیم خروج بریتانیای کبیر از اتحادیه اروپا و انتخاب دونالد ترمپ به حیث رییس جمهور ایالات متحده امریکا ناشی از همین تمایلات راست ملی گرای افراطی بوده که در همسویی با خواست بخش صنعت کلاسیک و قشر از نظر افتاده ای پایین "نژاد سفید" تلقی میگردد.
از سوی دیگر و همزمان با همین پدیده احزاب جا افتاد سیاسی، از محافظه کاران تا سو سیال دموکرات ها و سوسیالیست ها نقش کلاسیک شان را از دست داده، و گویا توانایی گردانند گی تاثیر گذار ابزار سیاسی-اقتصادی را در جهت "عدالت و مساوات" ندارند. در مقابل گروه ها و احزاب افراطی راست، در هم خوانی با مناسبات حاکم تولید و فقدان نظر بدیل از محبوبیت و هواداران روز افزون برخوردار میگردند.
صدر: این پدیده مشخص در جمهوری فدرال المان چگونه شکل گرفته است؟
صمیمی: حکومت ائتلافی المان، متشکل از احزاب مسیحی و حزب سو سیال دموکرات نتوانست که طلسم "سیاست مهاجرت" در سال ۲۰۱۵ و پیامد های ناشی از آن را بشکند. در همین سال در حدود ۹۰۰ هزار نفر از خاور میانه و افریقا وارد المان گردیدند. گرچه که این کشور با بردباری، حس همنوع پروری و همچنان با تمسک به ماده اول و ماده شانزده قانون اساسی این کشور توانست در قدم اول از مدیریت جابجا کردن بدون آشوب این گروه بر آید. ولی این امر بر پیکره حکومت ائتلافی آسیب وارد کرده، این احزاب بخشی از نفوذ خود را در بین رای دهندگان از دست دادند. چنانچه – نظر به آمار ارایه شده و در مقایسه با سال ۲۰۱۳ – در حدود یک ملیون رای دهنده از احزاب مسیحی، و در حدود نیم ملیون رای دهنده از حزب سو سیال دموکرات در گرو حزب الترناتیو برای المان قرار گرفته و آرای شان را در کیسه این حزب ریختند. در مورد حزب سو سیال دموکرات بایست که اضافه نمود که این حزب نه تنها از "انتقاد بر نظام سرمایه داری" که در سنت تاریخی این حزب نهفته است، خودداری کرده است، بلکه نظر به برنامه این حزب مشهور به "اجندای ۲۰۱۰" قوانین و مقررات حتی به نفع کارفرمایان دست خوش تغییرات قرار گرفتند.
اما حزب "الترنا تیو برای المان"، این حرب، که اکنون به سومین حزب بزرگ در پارلمان این کشور مبدل گردیده است، در نخستین برآمد سیاسی پس از انتخابات قول داد که در مقابل "هجوم خارجی ها" بایستد. گاو لند، یکی از رهبران این حزب، در نخستین کنفرانس مطبوعاتی به تاریخ ۲۵ام در برلین گفت: "یک ملیون خارجی های را که در این کشور راه داده اند، تکه ای از این کشور را با خود برده اند. ما چنین چیزی را نمی خواهیم که بخشی از المان به اشغال خارجی ها با فرهنگ دیگر باشد."
صدر: اکنون پس از انتخابات مشکل اساسی در کجاست؟
صمیمی: نخست از همه بایست – با در نظر دشت دیگرگونی ها در ساختار حزبی پارلمان – حکومت تازه تشکیل گردد. از آنجایی که احزاب مسیحی – با وجود باختن چندین کرسی در پارلمان – هنوز هم بزرگترین فراکسیون پارلمانی میباشند، نظر به قوانین و مقررات این کشور گویا مکلف اند تا حکومت جدید را تشکیل دهند. ولی چون این احزاب فاقد اکثریت در پارلمان می باشند، نیاز به همکاری احزاب دیگر برای تشکیل یک حکومت ائتلافی دارند. نظر به ادعای خود احزاب مسیحی، آنها حاضر اند با همه فراکسیون های دموکرات که در پارلمان حضور دارند، در این مورد گفتگو کنند. اما بزودی بایست افزود که حزب "الترناتیو برای المان" در این حلقه شمرده نمی شود. احزاب مسیحی همچنان حاضر نیستند که حضور حزب چپ ها را در ائتلاف بپذیرند. در نتیجه برای تشکیل ائتلاف احزاب سو سیال دموکرات ها، سبز ها و دموکرات های آزاد مورد گفتگو قرار میگیرند. ولی در این راستا مواضع این احزاب از هم بسیار فاصله داشته و هر یک با سنجش های سیاسی خودش وارد این بازی میگردد.
صدر: یا کدام نظرات متفاوت؟
صمیمی: در قدم اول حزب سو سیال دموکرات، پس از پخش نخستین آمار در مورد نتایج انتخابات و روشن شدن این امر که این حزب سخت شکست خورده است، مارتین شولز، رییس این حزب اعلام کرد که حزب او به تشکیل یک حکومت ائتلافی جدید، که ادامه حکومت قبلی خواهد بود، هر گز آماده نیست. شولز به این نظر رسیده بود که حزب او در حکومت قبلی نتوانسته بود تا دست آورد های خویش را در حکومت قبلی به مثابه "هم پیمان کوچک" بروز دهد. چنانچه قوانین حد اقل مزد و یا تغییرات در خدمات اجتماعی و یا در نقش بیشتر زن ها در تصدی ها، حزب سو سیال دموکرات در دوره قبلی دارای یک ترازنامه درخشان خوانده میشود، ولی این دست آورد ها تحت تاثیر احزاب مسیحی به مثابه "هم پیمان بزرگ" قرار گرفته و به این ترتیب یکی از علل شکست این حزب تلقی میگردد. ولی حزب سو سیال دموکرات در خودداری از تشکیل ائتلاف دوباره یک نکته دیگر را نیز بسیار مهم خواند: در صورت ائتلاف بزرگ، حزب الترناتیو برای المان به مثابه سومین فراکسیون بزرگ در پارلمان، به مثابه بزرگترین حزب مخالف در مقام اول قرار میگیرد. و در این موقف این حزب از امتیازات بیشتر و در نتیجه از تاثیر گذاری بیشتر برخوردار میگردد.
صدر: به این ترتیب حزب سو سیال دموکرات گویا از صحنه ای حکومت داری خارج شده و در نقش حزب مخالف در پارلمان فعالیت میکند.
صمیم: بکلی درست. با دوری گرفتن سو سیال دموکرات ها از تشکیل حکومت ائتلافی، اکنون خانم انگلا مرکل، رهبر حزب دموکرات های مسیحی با چند دشواری بزرگ دست و پنجه نرم میکند: اول این که حزب سو سیال مسیحی که با حزب دموکرات مسیحی در پارلمان یک فراکسیون مشترک میسازد، پیش شرط های ویژه ای ارایه کرده است. از جمله هورست سی هوفر، رییس حزب سو سیال مسیحی خواهان محدود کردن تعداد پناهندگان در حدود دو صد هزار در سال می باشد. ولی مرکل، نخست وزیر المان حاضر به پذیرش این خواست نیست. همچنان احزاب سبز ها و دموکرات های آزاد – نظر به قانون اساسی این کشور و هم چنان نظر به منشور پناهندگان سازمان ملل متحد – با پذیرش این خواست در "موافقت نامه" برای حکومت ائتلافی مخالفت اند. حزب دموکرات های آزاد می خواهد که در قبال مسئله پناهندگان در سه سطح برخورد متفاوت صورت بگیرد: پناهندگان سیاسی، پناهندگان ناشی از اوضاع حاکم جنگی و پناهندگان با انگیزه های اقتصادی. با دز نظر داشت برخورد مناسب با هر یک از این گروه ها، حزب دموکرات های آزاد خواهان تدوین "قوانین ویژه مهاجرت" می باشد.
در این راستا، حرب سبز ها که با تعیین حدود بالایی برای پناهندگان مخالفت میکند، خواهان مبارزه جدی علیه ریشه های پناهندگی در خود کشور های آیایی پناهندگان بوده و همچنان با این امر مخالف میکند که کشور های افریقای شمالی و هم چنان افغانستان به مثابه "کشور های امن" برای برگشت پناهندگان خوانده شوند. علاوه بر آن حرب سبز ها میگوید که این حزب رمانی حاضر است که در ائتلاف شریک گردد که حزب سو سیال مسیحی یک خورده لیبرال گردد، حزب دموکرات مسیحی یک خورده بیشتر به حفظ محیط زیست پابند گردد و حزب دموکرات های آزاد با یک چاشنی بیشتر سو سیال آراسته گردد.
در اخیر معضل سیاست های حکومت در قبال خدمات اجتماعی درون مرزی و مواضع این حکومت در قبال تقویت سمت دهی اتحادیه اروپا نیز در بین احزاب مورد نظر در ائتلاف، بحث انگیز می باشد. حزب سبز ها در حالی که از یک سو خواهان هرچه بیشتر حفظ محیط زیست بوده، از سوی دیگر با "سیاست های ریاضتی" حکومت هم در داخل کشور و هم در رابطه با اتحادیه اروپا در مخالفت قرار دارد. در این جا حزب دموکرات های آزاد اگر به صورت نسبی با سیاست های ریاضتی در همسویی قرار دارد، ولی با سیاست های حفظ محیط زیست، نوعی که حزب سبز ها میخواهد، مخالفت میکند.
صدر: پس خانم مرکل، در راستای تشکیل حکومت ائتلافی با سدِ به مثابه یک کوه بلند روبرو دیده میشود. در این مورد چه فکر میکنید؟
صمیمی: درست، طوری که شما به عمق مسئله انگشت گذاشتید، نخست وزیر جمهوری فدرال المان گویا آستین ها را بر زده تا یک اصل هراکلسی، قهرمان اسطوره یونان باستان را نهایی سازد. از آنجایی که سیاستمداران المان در حین ژرف نگری سیاسی، به ویژه خانم مرکل عمل گرا تلقی میگردند، با احتمال بسیار زیاد میتوان گفت که پس از گفتگو های جنجال بر انگیز تا آخر همین سال جاری چهار حزب موضوع بحث با هم کنار آمده و بر پایه یک "توافق نامه سیاسی" مشی حکومت ائتلافی آینده را رقم زده و بکار آغاز خواهد کرد. در واقع در این راستا بدیل دیگر سراغ دیده نمی شود. برگزاری انتخابات جدید – به نظر آگاهان سیاسی – منجر به آن خواهد شد که احزاب دموکراتیک به نفع حزب "الترناتیو برای المان" هنوز هم کرسی های بیشتر پارلمانی را از دست بدهند.
صدر: با وجود همه دشواری ها، اگر این ائتلاف شکل بگیرد، مشی کلی آن در رابطه با سیاست اتحادیه اروپا و هم چنان در قبال تعاملات جهانی چه رنگ و بوی خواهد داشت؟
صمیمی: خطوط اساسی حکومت آینده – نظر به اشتراک نظرات چهار حزب مورد نظر – در چهار بخش - نظر به مشی حکومت گذشته – با خط جلی رقم می خورد: مدیریت سخت و بیشتر در امر پناهندگی، توجه بیشتر به حفظ محیط زیست، اصل بحث انگیز سهم بودجه دفاعی و در اخیر بازنگری در مورد سیاست های ریاضتی.
صدر: هر بخش این مشی ایجاب توضیحات بیشتری را میکند.
صمیمی: از آنجایی که فشار بر احزاب سیاسی در مورد معضل پناهندگی روز افزون می باشد، در این مورد تصور میشود که حکومت آینده تلاش خواهد کرد، تا بدون قید محدوده بالایی تعداد مهاجرین ولی با تمسک به توانایی های کلی این کشور رویداد سال ۲۰۱۵ تکرار نشود. در این راه حکومت از یک سو در جهت هم آهنگی سیاست کلی در اتحادیه اروپا تلاش بیشتر خواهد کرد؛ از سوی دیگر در راه ریشه کردن علل آوارگی یک استراتژی با امکانات بیشتر مالی روی دست خواهد گرفت. در این بخش در رابطه با مواضع کشور های دیگر اتحادیه اروپا در اخیر یک نوع سیاست "کج دار و مریز" حاکم خواهد گردید.
اما در بخش حفظ محیط زیست، نظر به اشتراک حزب سبز ها در حکومت آینده، احتمال زیاد میرود که در این امر هم در درون کشور در بخش کم ساختن گاز "کاربن دای اکساید" و هم در رابطه با "پیمان اقلیم پاریس" حکومت مجبور گردد تا تدابیر بیشتر اتخاذ گردد؛ این تلاش زمینه ساز جار و جنجال بیشتر هم در سطح اتحادیه اروپا و هم در سطح جهانی خوانده میشود.
در رابطه با چگونگی بودجه نظامی، حزب سبز ها و هم چنان تا اندازه حزب دموکرات های آزاد مخالف افزایش بودجه نظام می باشند. یکی از خواست های دونالد ترمپ، رییس جمهور امریکا از کشور های عضو ناتو، پیمان اتلانتیک شمالی، تخصیص دو در صد از تولیدات ناخالص ملی برای امور دفاعی است. انجام این امر برای المان به این معنی است که این کشور بایست سالانه در حدود سی میلیارد دالر بیشتر برای امور دفاعی تخصیص دهد. حرب سبز ها، در هم گرایی با نظر حاکم در این کشور، با این خواست مخالفت کرده و می خواهد که در ازای آن کمک های انکشافی صلح آمیز برای کشور های پیرامونی بیشتر گردیده و همچنان بودجه خدمات اجتماعی در درون کشور افزایش یابد. این معضل احتمال رویارویی حکومت المان را با اداره ترمپ بیشتر می سازد.
در رابطه با سیاست اقتصادی، بازهم از یک سو نظر به خواست حزب دموکرات های آزاد، تلاش در جهت "استراتژی دروازه های باز و قانون زدایی" با سیاست های دونالد ترمپ (نخست امریکا) و قسماً با نظرات چین در تصادم قرار گرفته، و حکومت شاید یک راه وسطی را انتخاب کرده و مصالحه کند. ولی در بخش سیاست ریاضتی، که نظر حاکم در حکومت قبلی بود، و این حکومت از طریق اتحادیه اروپا این سیاست را حتی بر کشور های دیگر اروپایی – نظر به مشخصات ماست ریشت – از جمله یونان و اسپانیا گویا تحمیل میکرد. حزب سبز ها با این سیاست کم تر همراهی کرده و کسر بودجه ای مناسب را، که در جهت یک استراتژی رشد سالم باشد، رد نمی کند.
صدر: به این ترتیب خطوط کلی "مناقشه و مصالحه" هم در درون کشور المان و هم در پیوند با اتحادیه اروپا و مناسبات "جهانی شدن" رقم زده شد. سپاس از توضیحات شما.
صمیمی: دیده شود که حکومت ائتلافی آینده، در واکنش با رویداد ها و دیگرگونی ها چه نوع استراتژی را با کدام چاشنی تدوین کرده و چگونه آن را پیاده میکند. میتوان "چای نوشید" و انتظار کشید.
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
ضیاءالدین صدر