نگاهی اجمالی به جایگاه و بزرگداشت از جشن نوروز

۲۷ حوت (اسفند) ۱۳۹۶

پیشاپیش فرارسیدن جشن نوروز را به تمام هموطنان عزیزم تبریک و تهنیت عرض مینایم.

امام صادق (ع) فرمود: نوروز، روزی است که خداوند بی نیاز از بنده گانش پیمان گرفت که تنها خدای یکتا را عبادت کنید و برای آن همتا قرار ندهید، و ایمان به رسولان و به قدرت های خداوند و امامان (ع) بیآورند. اغلب روزهای مهم تاریخی در روزهای نوروزبوقوع پیوست اند مانند؛ کشتی نوح (ع) بر کوه جودی نشست. ابراهیم خلیل (ع) بت های قومش را که در آن روز برای شرکت در مراسم جشن از شهر خارج شده بودند، شکست.

درین بابت نویسنده گان و شاعرانی چون فردوسی، عنصری، البیرونی و طبری که در قرن چهارم و پنجم هجری میزیستن جشن نوروز را به نخستین پادشاهان یعنی جمشید نسبت می دهند. افزون براین، ابوریحان البیرونی با وجود اینکه این جشن را جشن جمشیدی می پندارد، اشاره دارد که این جشن بزرگ پیش از جمشید  نیز با اعظمت بوده است. درین زمینه سخنان زیاد گفته شده است. مردم برآن اند، که جشن نوروز در روزگاران پیشین و پسین در بین مردم جهان مرسوم بوده و از آن بگونه شکوهمند تجلیل بعمل آمده است.   

نوروز پیش از اسلام

پیش از ظهور اسلام نخستین روز بهار به عنوان جشن ملی و عید پنداشته می شد. و از آن به مثابه عید باستانی یاد می کردند.

به عقیده برخی ها نخستین کسی که نوروز را تجلیل کرد و آن را عید ملی شمرد جمشید بود. به روایت دیگر آمده که در عصر خلافت امیر المومنین علی (ع) مجوسیان چند ظرف نقره را در روز نوروز که پر از شکر بود به آن حضرت هدیه کردند و آن حضرت آنها را پذیرفت و شکرها را میان یاران خود تقسیم کرد و آن ظروف را به عنوان جزیه (مالیات سرانه آنها) قبول کرد.

بنابر روایت امام صادق (ع) حادثه شگفت آور زنده شدن هزاران نفر از بنی اسراییل قبل از اسلام به فرمان خدا وند که در آیه 243 بقره به آن اشاره شده است، نیز در روز نوروز بوقوع پیوسته است. مسلمآ این تلفات بر وفق پاره از روایات برخاسته از نافرمانی از اوامر خداوند (ج) بود که عاید حال این مردم شد و منجر به هلاکت آنها شد. در واقع انحراف از اوامر الهی و چشم دوختن به خواهشات دنیوی غرور، تکبر، گمراهی عواملی بود که اسباب خشم الهی را فراهم کرد، که با بهانه گرفتن شیوع مرض طاعون پا بر فرار نهادند. که سرانجام مرض مهلک طاعون زمین گیر شان کرد و فرصت حیات را از آنها گرفت. طبق روایات ده هزار یا هفتاد هزار یا هم هشتاد هزار نفر در گرداب نابودی فرورفتند. به دنبال رویداد یاد شده سالیانی گذشت، و حضرت حزقیل (ع) یکی از پیامبران بنی اسراییل از همان مکان عبور می کرد، و از خداوند متعال استدعا نمود که آنها را زنده سازد، خداوند بخشاینده و کریم دعا او اجابت کرد. و روزی که آنها زنده شدند روز نوروز بود. رویهمرفته از گفته های فوق بخوبی برداشت می شود که نوروز، قبل از اسلام عزیز نیز محترم و با اعظمت و جلال بوده است.

نوروز پس از اسلام

بر پایه از روایات، نوروز پس از اسلام نیز بزرگذاشت شده است. ضمنآ بروز وقایع و رویداد ها باعث افزایش و اعظمت این روز شده است.

روایت های اسلامی در باره نوروز

در باب نوروز چنین روایتی وجود دارد؛ منجمله درزمان حضرت رسول (ص) در روز نوروز جام سیمین (ظروف نقره یی) که مملو از حلوا بود برای پیغمبر بزرگ هدیه آوردند و آن حضرت پرسید که این چیست؟  در جواب گفتند که امروز نوروز است. پرسید که نوروز چیست؟ گفتند عید بزرگ فارسی زبانان. فرمود: بلی درهمین روز بود که خداوند عسکره را زنده کرد. پرسیدند عسکره چیست؟ درپاسخ فرمودند: عسکره هزاران مردمی بودند که ازترس مرگ، ترک دیار کردند و رهسپار بیابان شدند و خداوند بزرگ برای شان گفت بمیرید و مردند. سپس آنان را زنده کرد و به ابر ها دستور داد که به آنان ببارید. ازین روست که پاشیدن آب درین روز مرسوم شد. بعد با شریک کردن حلوا و جام میان اصحاب خود گفتند: کاش هر روزی برما نوروز باشد. افزون بر روایت فوق، می توان از رخداد های دیگر نوروز بعد از اسلام که در آثار معتبر از آن تذکر رفته اشاره کرد که اهم آن عبارت اند:

1.پیامبر (ص) ، علی (ع) را بر دوش گرفت، تا علی (ع) بت های قریش را از بالا خانه کعبه فرو ریزد. همچنین ابراهیم (ع) در چنین روزی بت ها را  شکست؛

2.پیامبر اسلام به اصحاب خود امر کرد با علی (ع) به عنوان امیرالمومنان بیعت کنند؛

3.پیامبر (ص)، علی (ع) را به وادی جنیان فرستاد، تا از آنها در پذیرش اسلام و پیامبر (ص) بیعت بگیرد؛

4.در چنین روزی (نوروز) بعد از مرگ عثمان برای خلافت حضرت علی (ع) بیعتی دوباره شد؛

5.در چنین روزی علی (ع) در عصر خلافتش در جنگ نهروان بر خوارج پیروز شد و سردمدار خوارج را از بین برد.

نوروز آغازگر حیات دوباره طبیعت

نوروز، نخستین روز بهار است، روز سرسبز ترین فصل سال، سرآغاز زنده شدن مجدد طبیعت و وزیدن نسیم دل انگیز بهاری، روزیکه طبیعت یکبار دیگر تجدید حیات می کند، برا ی طبیعت یک نگاره دل انگیز پیش کش می کند، تا روح و روان انسان را برای بار مجدد مجذوب خود کند، نوروز، روزی که انسان را روح تازه می بخشد، افسرده گی های انسان ها مداوا می شود. جشنی برای از سرگیری حیات سالخورده گان و کهن سالان، بیرون آمدن تمامی زنده جان ها به روی طبیعت، در نهایت فراهم آمدن تمامی تسهیلات و امکانات زنده گی بشریت، این است جشن که انسان ها را به زنده گی و حیات ثانی باورمند می سازد، و آنرا با فعال نیک و با شکوه و اعظمت جشن می گیرند. مولوی مثنوی می گوید:

پیغمبر به اصحاب کبار تن می پوشانید از باد بهار

آنچه با برگ درختان می کند

با تن و جان شما آن می کند

آداب و رسوم عید نوروز

خانه تکانی

یکی از آداب و رسوم پسندیده عید نوروز خانه تکانی است که در آستانه فرارسیدن این روز شکوهمند عید نوروز مردم به خانه تکانی اقدام می کنند. تمام اثاثیه منزل را مرتبط و سیمای منزل را با چهره نو آرایش می دهند، و خانه را با فرارسیدن این روز مزین و آماده پذیراهی مهمانان می کنند.

تهیه سفره هفت سین

یکی از بزرگترین آداب و رسوم این روز تهیه سفره هفت سین است که مبین آیین روز نوروز است. برخی ها را باور براین اند؛ که عدد هفت برگزیده و مقدس است. در سفره نوروزی انتخاب این عدد بسیار مهم و در خوراهمیت و توجه است. در نجوم عدد هفت، خانه آروز هاست و رسیدن به امید ها را در خانه هفتم نوید می دهد. علامه مجلسی می فرماید: آسمان هفت طبقه و زمین هفت طبقه است و اگر موقع تحویل سال، هفت آیه از قرآن با حرف سین شروع شود و آنرا بخوانند از آفات زمینی و آسمانی در امان خواهند ماند.

جمع شدن تمام افراد خانواده بر سر سفره عیدی

حین آغاز سال نو همه اعضای فامیل در دور سفره با یک نیت و اراده پاک می نشینند، مادر اسپند دود می کند، یکی از پسران خانه شمع روشن می کند، و پدر قرآن می خواند که در واقع هر کدام ازین آداب و رسوم نوروز فلسفه خاص خود را دارد. بطور فشرده چنین تصریح می شود: دود کردن اسپند بیانگر دوری تمام امورات زنده گی از چشم زخم ، حسود ونیات بد؛ روشن کردن شمع به عنوان طلب نورانی کردن زنده گی و دوری جستن از تاریکی و مظالم می باشد. خواندن قرآن در آغاز سال نو به فامیل خیر و فضیلت را ارزانی می کند، دل ها را به خداوند منان پیوند می دهد، و سبب خیر، رفاه ، محبت و دوستی در فامیل می شود. همینگونه با ختم خواندن قرآن به رسم احترام به قرآن پاک آنرا بوسیده و جای پاک و مقدس گذاشته می شود. همین طور افراد خانواده بعد از بجا آوردن آداب و رسوم باهم روبوسی کرده و عید را به هم تبریک می گویند، و برای همدیگر سال خوش و پراز برکتی را آرزو می کنند.

دعای تحویل سال نو یکی دیگر از آداب و رسوم عید نوروز

در اختتام، تمام اعضای فامیل یک خانواده دست نیایش به پیشگاه خداوند بزرگ دراز و خواهان بهار نیکو، سال نیکو توآم با آرامش، صلح و ثبات، همدلی، همگرایی، رفع حاجت مندان، هدایت مردمان گمراه، فراوانی، تامین عدالت قانونیت، برادری، برابری و غیره می شوند.

جغرافیای نوروز

در مناطق که امروزه نوروز در آنها برگزارو از آن به گرمی بزرگداشت می شود، مشمول چندین کشور جهان می شود. نحوه برگزاری و آین و آداب درین کشورها بگونه متفاوت می باشد. کشور های که از این سنت کهن و جشن جمشیدی به شکوه و جلال تجلیل می کنند. شامل افغانستان، ایران، پاکستان، هندوستان، بنگله دیش، بوتان، نیپال کشور های آسیای میانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان در آسیای و نیز آمریکا تا آستراخان سراسر قفقاز، سودان،زنگبار، در آسیای کوچک، ترکستان چین، چین غربی، تبت شمالی، عراق، ترکیه و غیره....

نوروز در خارج از جغرافیای نوروز

در حال حاضر دایره این میراث فرهنگی نوروزیان از محدوده جغرافیای نوروز با گستره وسیع تر آن مانند مناطق اروپاه، امریکا و کانادا به قسم گروهی برگزار می شود و با یک اشتیاق فراوان از آن تجلیل مینمایند.

جهانی شدن نوروز  

جشن نوروز دارد در حال جهانی شدن است. مجمع عمومی سازمان ملل به تاریخ 23 فبروری 2010 این جشن را بنابه پیشنهاد دولت جمهوری آذربایجان در تقویم خود به مثابه جشن با قدامت بیش از 3 هزار سال توصیف و جاه داده است.

جشن نوروز با پیشنهاد دولت ازبکستان در سال 1389 به سازمان ملل متحد به عنوان میراث معنوی به سطح شامخ به ثبت جهانی رسیده است.

طی تصویب قطعنامه ای، 21 هم مارچ را در چارچوب ماده 49 مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تحت عنوان فرهنگ صلح با نام (روز جهانی نوروز) را به تصویب رسانیده و در تقویم خود جا داد، در پی این اقدام که برای نخستین بار در تاریخ این نهاد معتبر جهانی صورت گرفت، نوروز به عنوان یک مناسبت مهم بین المللی به رسمیت شناخته شد.

بانکی مون دبیر کل پیشین سازمان ملل برای نخستین بار نوروز1391 را در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفتند.

نام

دیدگاه

جای حرف دارید.

شمارۀ رَمز را وارد کنید. اگر زمان اعتبارش تمام شد، لطفا صفحه را تازه (Refresh) کنید و شمارۀ نو را وارد کنید.