| 2- خراسان در سده های 10 - 12 م | بازگشت برویۀ نخست |
|
معرفی کوتاه این نقشه خراسان، فرارود و خوارزم را در سده های 10 تا 12 ترسایی نشان میدهد که برابر به دوره های غزنویان و غوریان اند. این نقشه را موزیم "ایران شرقی" نامیده است که نام ایران در اینجا میتواند بر ایران باستان دلالت کند و یا جانشین نام فارس شده باشد. ولی ما به جزییات این مسئله نمیپردازیم. واقغیت مسئله این است که گرچه پیش از دوره ی اسلامی خراسان بخشی از امپراتوری های هخامنشی و ساسانی فارس را تشکیل میداد، ولی پس از پذیرش اسلام اکثراً کار برعکس بوده است. در دوره ی اسلامی اکثرا بخش های بزرگی از سرزمین فارس یا ایران امروزی جزء امپراتوری های بودند که از خراسان برخاسته اند، یا پایتخت های شان را شهر های خراسانی تشکیل میدادند. سامانیان، غزنویان، غوریان و تیموریان هرات میتوانند نمونه های باشند. ولی برای جهان غرب این خطه همیشه فارس نام داشته است و پس از 1935 ایران. ولی این بحثی است که در این دیباچه نمیگنجد و میگذاریمش به زمان دیگری. چیزی که در این نقشه اهمیت دارد پهنای خراسان است. در این دوره خراسان در شرق به دریای اندوس میرسد و در جنوب به بخشی از بحیره ی عرب. همچنان در اینچا دیده میشود که در دوره ی اسلامی نام همسایه ی شمالی خراسان، سغدیانا یا سغدستان، به فرارود یا ماورالنهر تغییر یافته است. |