نقش خواب در فزیولوژی انسان بازگشت برویۀ نخست

 

زندگی زیباست، زشتی های آن تعبیر ماست  :  در مسیرش هر چه نازیباست آن تقصیر ماست

 

قسمت اول

تعریف خواب از نظر فزیولوزی: خواب را از نظر فزیولوزی ابتدا یک تعریف رفتاری برایش میدهند یعنی چگونه رفتار انسان در هنگام خواب در رابطه با پیرامون اش تغیر پیدا میکند این یک نوع تعریفیست که البته همه ی مان در تجربه زندگی دیدیم و حتی در هر نوع موجود زنده ی بالخصوص در حیوانات و انسانها که در هنگام خواب چه تغیراتی در حالات و رفتارشان در رابطه با پیرامون حاصل میگردد ولی تعریفی که برای ما دوکتوران و فزیولوژست ها اهمیت بسیار زیاد دارد تعریفیست که در رابطه به سنجش های الکتروآنسفالوگرافی انجام میدهند یعنی سنجش فعالیت الکترونیکی مغز که دقیقآ  این سنجش را از سال های 1930 توانستند انجام دهند و رفته رفته با پیشرفت تکنالوژی دقیق تر شده است وتغیرات به اصطلاح در امواج مغزی در حالات مختلف خواب ایجاد میگردد از نظر کمی سنجیده و اندازه میگیرد در واقع در خواب شناسی یک جنبه علمی و کمی داده است و این یک تعریف رفتاری یا یک تعریف الکتروآنسفالوگرافی است.

 

این طور شاید به نظر بیاید که در طول شب خواب یک چیز یکنواخت است مثلا ما ساعت 10 شب میخوابیم و ساعت 6 صبح بیدار میشویم مانند اینکه به صورت یک منحنی یک جریان اتفاق می افتد اصلا این طور نیست. خواب به طور متوسط 8 ساعت وقت روزانه ما را میگیرد یا به طور اوسط متشکل از چهار تا پنج سکل است.این سکل ها ((Cycle شروع شان با شروع خواب است ولی بطور متوسط 90 دقیقه طول میکشد و درین سکل ها هم از نظری رفتاری و هم از نظر مغزی بیدار هستیم ولی رفته رفته اگر در یک محیط آرام؛ در یک آرامش خیال و در حالت خوابیده باشیم آهسته آهسته مغز به حالت خواب رفته و اگر در آن زمان بوسیله دستگاه (Electro Encephalo Gram, EEG) امواج مغز را نگاه کنیم می بینیم که امواج مغزی رفته رفته آرام می گردد و این نوع خواب بنام خواب آرام یا Slow Wave Sleep یاد میگردد یعنی خواب ایکه امواج آرام دارد و هر چه خواب عمیق تر باشد این امواج آرام تر شده و به یک سکل در یک ثانیه می رسد و این خواب در واقع همان خواب عمیق است ولی در 45 سال اخیر یک نوع جدید از خواب کشف گردیده که بوسیله همین سنجش های الکترو آنسفالوگرافی که  اصطلاع انگلیسی آن Rapid Eye Movement Sleep است و این یک خوابیست که حرکت های موجی مغز خیلی سریع است عینآ مانند بیداری حتی یک بیداری آگاهانه با توجه با پیرامون ولی در همین لحظه بدن تقریبآ در حالت فلج میباشد یعنی عضلات هیچ انبساط و انقباض ندارند.ازین رو بنام Paradoxical Sleep یا خواب عجیب یاد میگردد بر اینکه از یک جهت امواج بسیار سریع است مانند بیداری و از جهت دیگر بدن در حالت فلج است. بالای این نوع خواب خیلی کار کردند تا بفهمند چه میکانیزه های در مغز انسان در فعالیت است که این نوع خواب را بوجود میاورد و هر یکی ازین خواب ها یک نقشی دارند.

 

در فزیولوژی انسانها خواب آرام خوابیست که استراحت مغزی میاورد اگر این خواب آرام یا عمیق را نداشته باشیم مثل اینکه اصلا نخوابیدیم ولی خواب Paradoxical یا Rapid Eye Movement Sleep هنوز نقشش دقیقآ شناخته نشده است اینطور بنظر میاید که این خواب اهمیت بسزای در فراگیری برای یادگیری دارد. در مطالعات که بالای حیوانات صورت گرفت متوجه شدند که حیوانات که ازین نوع خواب محروم میگردند یاد گیری اش خیلی کم گردیده و بسیار چیز های را که می توانستند یاد بگیرند دیگر نمی توانند و در نوزادان نیز این خواب اهمیت بسیار زیاد دارد اکثریت خواب در نوزادان همین Paradoxical Sleep یا REM است و فعلا بدین باور اند که این خواب در نوزادان و در سنین طفولیت که مقدار یادگیری بیشتر است چون درین مرحله است که طفل پیرامون خودش را کشف میکند شباهت دارد.ولی چیزیکه خیلی مهم است آنست که 90 تا 80 در صد خواب های را که ما در طول شب میبینیم در همین موقع Rapid Eye Movement Sleep  اتفاق می افتد.

 

اختلالات خواب و Rhythm of sleep : خواب خوب در افراد فرق میکند ولی بطور متوسط یک فرد 7 یا 8 ساعت خواب لازم دارد و چهار تا پنج سکل این خواب با مقدار لازم Slow wave sleep  یا Rapid eye movement sleep  تکرار میگردد. هرگاه هر کدام ازین ها برهم بخورد ایجاد ناراحتی های خوابی مینماید ولی اختلالات خوابی را از نظر کلینیکی به سه دسته تقسیم مینمایند.

 

یکی پٍر خوابی هاست" البته توجه داکتران به این قسمت روز به روز بیشتر گردیده چونکه در زندگی مدرن چه در زندگی شغلی و چه در زندگی اجتماعی انسان احتیاج به یک بیداری آگاهانه دارد اگر مغز مان خوب کار نکند و عکس العمل های مان سریع نباشد یعنی استراحت نکرده باشیم خیلی ناراحتی های ممکن است پیش آید.امروزه مطالعات ایکه از نظر آماری بالای تصادفات صورت گرفته شده دیدند که تعداد تصادفات در آن ساعات که از نظر فزیولوژیکی خواب چیده گی دارد و سکل خواب در 24 ساعت این دو منحنی دقیقآ با هم می افتد. تصادفات وسایط نقلیه و کار در ساعات مخصوص ایکه خواب خیلی شدید است یکی در بعد از ظهر و دیگر در اواخر شب اتفاق می افتد پس می بینیم که این بیماری آگاهانه در واقع یک چیز بسیار مهم است ولی بعضی بیماری هاست که ایجاد پر خوابی مینمایند بیماریکه الآن خیلی صحبت از آن است درین 25 سال اخیر بالای این بیماری خیلی کار صورت گرفته و دیدند که در صد این بیماری در جامعه بسیار بالاست، در امریکا در هر چهار در صد مردها و دو در صد خانم ها بیماری حس تنفسی در خواب دارند.

 

حس تنفسی چیست: هنگامیکه یک فرد به خواب فرو میرود تنفسش می ایستد البته پر خوری هم همرایش است ولی نه اینکه هر کسی که پر خوری می کند حس تنفسی داشته باشد اما کسانیکه حس تنفسی دارند پر خوری میکنند و حس تنفسی شان باعث بیدار شدن مغز گردیده و دو باره تنفس راه می افتد و تا شروع  مینماید به خواب رفتن حس تنفسی اش دوباره متوقف میشود و این میتواند در طول شب صد ها مرتبه تکرار گردد.ضایعه ای برای قلب و خصوصآ برای فشار خون دارد اگر فشار خون را در طول خواب اندازه نمایم میبینیم که در طول خواب تغیرات فشار خون خیلی زیاد است و امروزه تقریبآ ثابت شده که بسیاری از  فشار خون هایکه علت ناشناخته دارند مربوط به حس تنفسی اند.

 

بیماری حس تنفسی باعث کم خوابی یا کم خوابی باعث این بیماری است؟ این بیماری باعث میگردد که آن خواب عمیق نگردد البته از نظر مقدار و از نظر ساعات کم نشده اما از نظر کیفی دیگر آن خوابی نیست که ما لازم داریم برای اینکه آن خواب آرام و امواج آرام مغز تقریبآ در بعضی ازین بیماری ها ازبین رفته و شخص صبح که بیدار میشود احساس خستگی دارد؛ ممکن سردرد باشد؛ در تمام روز یک حالت خواب آلود دارد و حتی هم  گاهی اوقات بد اخلاقی دارند. در ضمن اندازه گیری شده و دیدند که مقدار تصادفات درین افراد هفت برابر افراد معمولی است البته این یکی از علل اصلی پر خوابی های روزانه است چونکه اثرات این در روز ظاهر میگردد نه در شب البته اثراتی در شب هم دارد.ولی بیمار ناراحتی اش از زندگی روزانه اش است نه از کم خوابی شبانه اش. یک بیماری دیگر هم است که پر خوابی را ایجاد مینماید بنام Narcolepsy(اختلال عصبی است که با ظهور خواب در اوقات نامناسب مشخص میشود) که جنبه جنیتکی هم دارد بالخصوص در سنین جوانی شروع میشود. و دوکتوران همیشه باید هوشیار باشند اگر یک مریضی آمد و گفت من در اوقات نامناسب روز احساس خواب مینمایم دوکتور نگوید, که این عجب یک آدم تنبلی است بلکه متوجه باشید که میتواند بیماری حس تنفسی یا بیماری مثل Narcolepsy باشد ولی این دو علت علل بزرگ پر خوری است.



محمد رفیع حمیدی
دانشجوی دانشگاه پزشکی در چین
١٧ دلو ١٣٨٨
  
  
Copyright © 2005-2010 www.khorasanzameen.net