این بسیار مسخره است که در یک جامعه ای چندین ملیتی چون افغانستان چیزی به نام " مصطلاحات ملی " داشته باشیم . این مقوله نه تنها در جهت پیشبرد اهداف فاشیست های قبیله گرا مورد استفاده قرار میگیرد ، بلکه آزادی بیان را نیز در افغانستان قربانی می نماید .

آزادی بیان در کشور های دموکراتیک یک حق تضمین شده است که بر اساس آن هر فرد حق دارد احساسات و افکار خویش را آزادانه ابراز نماید بدون اینکه مورد اذیت و آزار و تعقیب قرار گیرد . یک سیاستمدار مشهور امریکایی ، ستیونسون ، باری گفته بود که : " نخستین اصل در یک جامعه ء آزاد عبارت است از جاری بودن بی مهار  ِ  واژه ها  در  گفتگوهای آشکار  " . این خیلی   احمقانه معلوم خواهد شد که بگوییم کشوری یک دولت دموکراتیک دارد که آزادی بیان را سرکوب می کند !  این تصویر ریشخند ، بد بختانه در مورد افغانستان صادق است . " افغانستان " که  به مثابه یک کشور  با این نام از مخلوقات نامشروع امپراتوری  انگلیس در قرن هژدهم می باشد در جهان بعد از یازدهم سپتامبر  برای خود یک چهره و قیافه ای دموکراتیک اختیار کرده است  . دولت کنونی افغانستان با پشتیبانی  اقلیت قومی پشتون ، واژه های پارسی دانشگاه ، دانشکده و دانش آموز را به صفت واژه های " غیر اسلامی " و " غیر ملی " اعلام کرده است. چگونه  ممکن خواهد بود که یک واژه ای چون " دانشگاه " که  به معنی جای دانش است ، به حیث یک واژه ء غیر اسلامی قلمداد گردد ؟

مقوله ای " مصطلاحات ملی " نخستین بار در افغانستان هنگامی چهره نمایی کرد که قانون اساسی سال 1963 تصویب گردید . در آن قانون اساسی ، پشتو به حیث زبان ملی افغانستان اعلام شد.

دولت همچنان پول گزافی را برای ایجاد " پشتو تولنه " به مصرف رساند تا از طریق آن به تقویت و انکشاف زبان پشتو و مسلط ساختن آن در افغانستان بپردازند.  در همان سال ، بکاربرد واژه های پارسی  برای موسساتی چون شفاخانه ، دانشگاه  و دواخانه ممنوع ساخته شدند و به جای آنها واژه های نوساخته ای پشتو که  اکثر شان ترجمه ای مستقیم همان واژه های پارسی ممنوع شده بودند ،  توسط پشتو تولنه ساخته شدند و بر مردم پارسی زبان تحمیل گردیدند . واژه پارسی " دانشگاه "  قبل از آنکه در سال 1963 ممنوع گردد  ، برای مدت سه سال نام رسمی دانشگاه کابل و مورد پذیرش مردم بود . هنگامیکه این نام در سال 1963 ممنوع ساخته شد ، از آن هنگام  دفعتا به نام یک " واژه ء ایرانی " مورد نفرت فاشیزم فرهنگی اقلیت حاکم قرار گرفت و هر کسی که واژه ای دانشگاه را به کار برد به حیث گماشته و جاسوس ایران کوبـیده شد !

قبل از آنکه  سرزمین خراسان تجزیه شود و دولتی به نام " افغانستان " وجود داشته باشد ، خیلی قبل از آنکه مرزی ما را به نام ایران و افغانستان جدا کند ، واژه ء دانشگاه  به کار برده میشد . واژه ای دانشگاه هزاران سال از طرف پارسی زبانان به کار برده شده است . قدیم ترین مورد استعمال واژه ء دانشگاه  به زمان امپراتوری ساسانی برمیگردد که آنها اکادمی گندیشاپور را به نام " دنشگه ء گندیشاپور " یاد می کردند .

از زمان سقوط طالبان به این سو ، مساله ای به کار بردن یا نبردن  واژه ء دانشگاه باز  سر زبان ها افتیده است . وقتیکه اشرف غنی احمد زی به کرسی ریاست دانشگاه نشست ، از نخستین کار های خائینانه ای که انجام داد یکی این بود که لوحه ای پارسی " دانشگاه کابل " را از جایش پایین آورد، بر زمین افگند و آنرا با پا های خود لگد مال کرد. افزون بر این ، او عده ای از استادان دانشگاه را که واژه ای دانشگاه را بر زبان می راندند از کار اخراج نمود. او همچنان به دانش آموزان هوشدار داد که اگر آنها کلمه ای " دانشگاه " را بر زبان آورند ، از دانشگاه اخراج خواهند شد!  

کریم خرم ، وزیر فرهنگ و گردشگری ( توریزم ) ، در ماه فبروری سال 2008 ، سه نفر از کارکنان تیلویزیون بلخ را به خاطر به کار بردن کلمه " دانشگاه " و دانشکده  در یک برنامه زند ه ی تیلویزیونی، از کار اخراج کرد . وزیر فرهنگ ادعا کرد که آن سه نفر کارکنان تیلویزیون بلخ قانون کشور را زیر پا نهاده اند چونکه کلمات غیر قانونی و غیر اسلامی دانشگاه و دانشکده  را به کار برده اند . وزیر مذکور همچنان  لوحه ای فارسی وزارت فرهنگ را برداشت و به جای آن یک لوحه به زبان پشتو نصب کرد .

به تاریخ  25 سپتمبر 2008   یک عده از  دانش آموزان  دانشگاه بلخ با در دست داشتن اجازه نامه از طرف شورای ولایتی بلخ ، یک لوحه  را که در آن  به زبان پارسی" دانشگاه بلخ" نوشته شده  بود در کنار لوحه ای پشتو نصب کردند. آموزگاران  فاشیست قبیله گرای پشتون دانشگاه بلخ از این موضوع به پولیس شکایت کردند و پولیس با وحشتزده گی خاص به مساله برخورد  نمود ، لوحه پارسی را دو باره از جایش به زیر انداختند و  به شکل وحشیانه به دانش آموزان دانشگاه بلخ حمله نموده و به لت و کوب آنها پرداختند  که در اثر آن دهها دانش آموز زخمی شدند و یکی از دانش آموزان که از ولایت بدخشان بود کشته شد .

سه  رخدادی که من در بالا  از آنها یاد کردم  صرف چند مثالی استند از عمل وحشیانه ای دولت برای پاسبانی از مقوله ای شیطانی " مصطلاحات ملی " شان . این باعث می شود که من به مساله اصلی زیرپا شدن آزادی بیان در افغانستان درنگ نمایم . در هیچ کشور چندین ملیتی چیزی به نام " مصطلاحات ملی " وجود ندارد . چگونه میتواند " دانشگاه " یک واژه ء بیگانه برای من باشد درحالیکه این واژه ای است از زبان پارسی که کاربرد دیرین سال دارد و سده های زیاد پارسی زبانان آنرا به کار برده اند ؟ اگر " دانشگاه " یک واژه ء  متعلق به ایران باشد ، پس چرا دولت افغانستان شهر " لشکر گاه " را به ایران تسلیم نمی کند ؟ چون لشکر گاه هم مثل دانش گاه  ، پسوند " گاه " را با خود دارد !

خون دانش آموزان ما امروز به خاطر همین طرز فکر فاشیستی و غیر انسانی  حفظ مصطلاحات ملی ، در بلخ بر زمین میریزد و اگر ما  در برابر این پدیده ای خطرناک نایستیم و متوقفش نسازیم ، مصیبت های بیشتر در آینده به سراغ مان خواهد آمد. من حیرانم که دولت های غربی چگونه از یک دولتی حمایت می کنند که جوانان کشورش را برای حفظ یک مقوله ای غیر منطقی و غیر دموکراتیک ، از بین می برد؟ چرا هیچ  سازمان حقوق بشر نیست که  از دانشجویان ما دفاع کند؟  دانشجویانی که دیگر چیزی نمی خواهند جز اینکه حق داشته باشند به زبان مادری خود شان سخن گویند و واژه هایی را به کار برند که در زبان شان پذیرفته شده است . ما نمی توانیم اجازه دهیم که این چنین یک امری در قرن بیست و یکم در پیش چشمان ما روی دهد . این هم در حالیکه جهان به سوی دموکراسی و یک جهانی شدن در حرکت می باشد .

ما نمی توانیم آرمان های عظمت طلبانه ای قومی را با تفکر دموکراسی همخوان سازیم . دموکراسی ، آزادی بیان را برای تمام شهروندان یک کشور تضمین میکند ، در حالیکه تفکر عظمت طلبانه ای  قومی ، سرکوب کردن آزادی بیان را در سر لوحه کار خویش قرار داده است . 

ستمگری های عظمت طلبان  قوم پشتون ، باعث خواهد شد که تعداد بیشتر فارسی زبانان بیدار شوند . اگر این برنامه های پارسی ستیزانه ای دولت کابل ادامه یابد ، ما شاهد هرج و مرج بیشتر ، جنگ های داخلی  و  ازهمپاشیده گی افغانستان خواهیم بود.

Ali.m.nazary@gmail.com