دولت و اپوزیسیون در افغانستان - بخش یکم بازگشت برویۀ نخست

 

دولت و اپوزیسیون در افغانستان

(ویژگی های مبارزه سیاسی در سال های 1919-1935)

کتابنامه:

فرهنگستان علوم روسیه

پژوهشکده خاور شناسی

فرهنگستان دولتی پداگوژی آلتای

اندیشگاه «روسیه و خاور»

افگانستیکای آسیای میانه یی

سری بنیاد گذاری شده در 2009

نویسنده: پروفیسور داکتر ولادیمیر بویکو

ویراستار : پروفیسور داکتر ویکتور کارگون

مدیر دفتر مطالعات افغانستان در پژوهشکده خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه

ویراستاران :

ت. گ. آبایوا، ک. اسکندرف، و. گ. کارگون (صدر)، ا. ا. کنیازیف، و. پ. پلاستون

با پشتیبانی مالی مرکز تحقیقات هنر و علوم اجتماعی دانشگاه کمبریج (بریتانیا)، و فوند علمی اجتماعی مسکو

مسکو- برناول

2010

 

پیش سخن

در مونوگرافی دست داشته، بر پایه انبوهی از منابع و متون، ویژگی های توسعه اجتماعی و سیاسی افغانستان در سال های 1919- 1953 بررسی گردیده است. توجه ویژه یی به تلاش ها در راستای مدرنیزه سازی جامعه و دولت افغانستان و همچنین به مبارزه نیروهای اصلی سیاسی در دوره های پادشاهی امان الله خان، نادر شاه و خاندان او مبذول گردیده است.

فراز و نشیب های مبارزه سیاسی در این دوره ها که در تراز روندها بازپردازی شده اند، بیشتر با توجه به صحنه ها و رویدادهای مشخص بازتاب یافته اند و با گالری یی از پرتره های نمایندگان مقامات سیاسی و اپوزیسیون کامل می شوند. همچنین جزئیات نقش عوامل خارجی (منطقه یی و فرا منطقه یی) موثر در تاریخ نوین افغانستان در نیمه نخست سده بیستم بررسی می گردد.

 

کتاب برای تاریخدانان، سیاست شناسان، کارشناسان امور بین المللی و همه کسانی که شیفته تاریخ معاصر خاور زمین اند، در نظر گرفته شده است.

 

                   

Summary

The monograph “Government and Opposition in Afghanistan: the Features of Political Fighting in Afghanistan 1919 – 1953” is an output of long-time research which is based on extraordinarily broad sources – Russian, British, German, etc – of different origin – archival, personal, official documents. In order to make the balanced picture and assessment of the problems under investigation,  it takes into account the findings of actually all schools of world Afghan studies.

The first chapter is focused on   the restoration of state independence and alternatives of Afghanistan’s social development in 1919 – 1920s. It highlights the struggle for the lines of development in early independence years – the projects which were developed  and undertaken, successfully or not, by pan-islamists, left radicals and other political groupings emerged and acted in the first decade of independence.

One more significant focus of research is re-appraisal of the reformist scheme   by  Amanullah-khan and his inner circle as well the responses and attitudes of the Afghan society. 

This chapter examines the challenges of modernization and growth of socio-political contradictions in Afghanistan in the second half of 1920s – either as silent opposition of officials or rebellious efforts to change the government strategy and everyday politics. The Khost and Shughnan rebellions are considered as an illuminating proofs of public disappointment, especially among minorities and some regional elites and communities.  The growing problems of Afghanistan in the fields of domestic and external politics were culminated in crisis of late  1920s and the eventual fall of Amani regime.  

The second chapter offers an analysis of decentralization occurred in Afghanistan as a critical weakening of governance, followed by civil war of 1929 – the first one of such kind in late colonial-early post-colonial East. Domestic and external factors of this conflict, including the role of  USSR and other external forces, are explored in order to answer the fundamental issue – what are the roots of  the failure by Amanullah and his  adherents? It was this fall out of step which had heavily influenced the following developments and partially determined the installation of oligarchic  regime by Nadir-khan and hisYahya-khel clan. 

Soviet-Afghan operation of V. Primakov-Gholam Nabi-khan (spring-summer 1929) might is an illuminating case of that time Soviet politics, but even this adventurous  expenditure never questions the rational line of the whole Soviet strategy aiming to maintain Afghanistan's integrity, in accordance with the British politics in this issue. 

As this leads from the research done on “Kabulistan” of Habibullah-Bacha-e Saqao, it was not alternative strategy and politics, but rather an effort of multi-faceted  opposition to terminate the extremes of Amanullah politics and rotate some stratas within Afghan elite itself. Turbulent 1920s with their civil war/decentralization overtures strengthened among all the search for self-governance and regionalism in Afghanistan which was clearly expressed in  “Herat republic” of Abdurrahim – the impressive case of sustainable development even under traditional patterns of political life.  

The third chapter deals with  Nadir Shah’s   regime and the consequences of “revolution” of late 1920s – early  1930s, that is the advent to power Yahya-khel clan, headed by Pashtun sardar Nadir-khan,  and its domestic and foreign policies.  The transfer of power issue is complemented by some transitional cases of political struggle on regional level - the attempted coup’d etat of Khalillullah  in Afghan Turkestan is an excellent evidence of political entrepreneurship of marginals.   The rebellion of 1930 in Koh-e Daman  rebellion clearly features the challenges of new regime and new efforts to re-configure the faces of power nationwide, whereas Ibrahim-bekmovement in the Northern Afghanistan exemplifies the the acuteness of national issue and center-periphery conflicts. It also emphasizes  the marginalization of Central Asian emigration even in ethnically close border areas of Afghanistan. Elites fighting which heightened in early 1930s underlined some traditions of the Afghan political culture and intra-elite competition (Yahya-khel – Charkhi feud, etc). 

The fourth chapter covers the developments in Afghanistan in second half of 1930s – first half of 1940s. It mainly focuses on M. Hashim-khan’s regime, its politics  and  oppressive attitude towards opponents/opposition, resulted in emergence and networking of political emigration.  

The fifth concluding chapter traces  the evolution of social relations in Afghanistan in late 1940s – early 1950s and formation of political opposition.   The review of socio-economic situation in Afghanistan and political course of Shah Mahmud’s government after WWII makes ground for analysis of pioneering experience of political party formation (“Wikh Zalmyan”  and National-democratic party cases, together with other political schemes, either institutional or personal).  The outcomes of the “liberal experiment” and configuration of political forces on the eve of “Daud’s epoch” constitute the alignment of late oligarchic  political system and her foreseen prospects.  

Extended conclusion contains the main findings and ideas on the political developments in Afghanistan 1919 – 1953 (conflict-conflict resolution/elite/political patterns/frameworks dynamics) and the interplay of domestic and external factors alongside several post-independent decades.   The analytical/descriptive core text is supplemented with appendixes chronologically documenting some remarkable patterns of Afghanistan's recent political history. 

 

 

 

فهرست

پیش سخن

دیباچه به زبان انگلیسی

سخن گزارنده

پیشگفتار نویسنده

 

بخش یکم. احیای استقلال دولتی و جایگزین های توسعه اجتماعی افغانستان در سال های دهه                      1919 - 1920

101. مبارزه بر سر گزینش راه های توسعه افغانستان در سال های نخست استقلال : پان اسلامیست ها، رادیکال های چپ و جهان خارج

2.1. اصلاحات امان الله خان و جامعه افغان

301. چالش های مدرنیزه سازی و افزایش تضادهای اجتماعی- سیاسی در افغانستان در نیمه دوم سال های دهه 1920

401. بحران اواخر سال های دهه 1920 و واژگونی رژیم امان الله خان

 

بخش دوم. عدم تمرکز قدرت در افغانستان و خانه جنگی سال 1929

1. افغانستان در اوایل سال 1929 : عوامل داخلی و خارجی منازعه جنگ و سیاست شوروی

2. عملیات مشترک افغانی- شوروی پریماکف -غلام نبی خان (بهار، تابستان 1929(

3. «کابلستان» حبیب الله بچه سقاء : خطوط سیاست دولتی

4.  منطقه گرایی در افغانستان : «جمهوری هرات« عبدالرحیم خان  

 

بخش سوم. رژیم نادر شاه و میراث انقلاب «از اواخر سال هایی دهه 1920- اوایل سال های دهه 1930

1.3. به قدرت رسیدن خاندان یحیی خیل سیاست داخلی وخارجی نادر شاه

203. «...قهرمان رویدادهای مزار : تلاش کودتای خلیل الله خلیلی در ترکستان افغانی

303.  رژیم نادر شاه و اپوزیسیون. قیام 1930 در کوهدامن

403.ابراهیم  بیک لقی و شکست جنبش های ملی شمال

503. مبارزه نخبگان و افزایش قدرت ظاهر شاه

 

بخش چهارم. افغانستان در نیمه دوم سال های دهه 1930 – نیمه نخست1940  

رژیم  محمد هاشم خان و مخالفان او

 

104. سیاست داخلی و خارجی حکومت هاشم خان در سال های دهه1930

204. جهات اصلی اعتراض عمومی و شکلگیری مهاجران سیاسی افغان

304. رژیم مصاحبان در اواخر سال های دهه 1930 – اوایل سال های دهه1940 : سیماها و مواضع سیاسی

 

بخش پنجم. نوسازی روابط اجتماعی در افغانستان

در اواخر سال های دهه1940 و اوایل سال های دهه 1950 و تشکیل

اپوزیسیون سیاسی

 

105. ویژگی های وضعیت اجتماعی و اقتصادی افغانستان و سیاست های حکومت شاه محمود خان پس جنگ جهانی دوم

205. نخستین تجربه ساخت و ساز حزبی- سیاسی («ویش زلمیان»-جوانان بیدار») و حزب دموکرات- ملی)

305. نتایج «آزمایش لیبرال» و پیکربندی سیاسی در آستانه «عصر داوود»

 

پایان سخن

فهرست منابع و آثار

پیوست ها

رزیومه به زبان انگلیسی

 

 

سخن گزارنده

 

ندارد آه حسرت جز دل خونبسته سامانی

خدنگ بوی گل را نیست غیر از غنچه سامانی

 

پیشگفتار مولف

«افگانیستیکا» (افغانستان شناسی)- شعبه خاص خاورشناسی روسی و خارجی است. من در اوایل سال های دهه هشتاد سده بیستم بود که با مسایل افغانستان از نزدیک آشنا شدم. در سال های دانشپژوهی در مقطع آسپیرانتوری در پژوهشکده خاورشناسی آکادمی علوم شوروی پیشین، راهنمای علمی و سرپرست من- استاد لی- دانشمند برجسته روسی و از پیشگامان خاورشناسی و سیاست شناسی، به من پیشنهاد کرد تا به بررسی رویدادهای افغانستان که در آن برهه بنا به دلایل معلومی در محراق توجه خاورشناسی جهانی قرار گرفته بود، بپردازم. به راستی هم در آن هنگام افگانستیکا به یک پدیده جهانی مبدل گردیده بود.ن هنگام افگانیستیکا به یک   

 در گرماگرم جنگ در افغانستان، که با حضوریابی شوروی در این کشور پیچیده تر شده بود، آفرینندگان بیشترینه آثاری که در باره افغانستان درگستره شوروی پیشین نوشته می شدند، شتابزده و ناشیانه (اگر سخن درست بگوییم، سبکسرانه) بر سر مسایلی که حتا به دشوار می شد در پژوهشکده ها و پژوهشگاه های تخصصی اکادمیک شوروی به آن پرداخت- بر سر سوژه های مربوط به مناسبات شوروی و افغانستان، و بیشتر مرتبط به تهاجم نیروهای شوروی به افغانستان در سال 1979 (که نزدیک به یک دهه به درازا کشید)، «ریختند».

با این هم، در پهلوی این نبشته های بی ارزش و سبک، بودند کارهای ژرف و وزنینی که پسان ها شالوده پژوهش های من در زمینه تاریخ نوین افغانستان شدند. در آن هنگام، من بیشتر سرگرم بررسی هیستوری گرافی (تاریخنگاری)[1]افغانستان معاصر و مسایل گریزیان (پناهجویان) افغان که با گذشت هر روز بزرگ تر و گسترده تر و غم انگیز تر می گردید، بودم.

روشن است برای پرداز چشم انداز روشن تاریخی و مطرح کردن دیدگاه های استوار بر مدارک  آرشیوی و دیگر ره آوردهای دبستان های افگانیستیکای جهانی در باره روندها و رویدادهای کلیدی در یکی از هنوز نگونبخت ترین کشورهای خاور زمین- افغانستان- به سال ها و حتا دهه ها نیاز بود.

کار سامانمند و هدفمند در این راستا را پانزده سال پیش از امروز به رهبری پروفیسور یوری گانکفسکی(2001 -1921) - خاور شناس نامور، کارشناس بی نظیر (افغانستان، پاکستان و ...) آغاز نمودم. آشنایی با یوری گانکفسکی، مشاوره ها و رهنمودهای او، استراتیژی کلی پژوهش ها و جهات اصلی آن را تعیین کردند. نوازش های بسیار مهم حرفه یی و شخصی گردانندگان دفتر مطالعات خاورمیانه و نزدیک پژوهشکده خاوری شناسی فرهنگستان علوم و بخش های مطالعات افغانستان و پاکستان این پژوهشکده- به ترتیب، استادان: بیلوکرینیتسکی،کارگون، موسکولینکو و دیگر همکاران از نهادهای پژوهشی مطالعات کشورهای خاور و دیگر موسسات همپیوند با پژوهشکده خاورشناسی فرهنگستان علوم، برایم بس ارزشمند بودند.

درک پیچیدگی ها و همزمان با آن پی بردن به پهنای افگانیستیکا بدون همکاری ها و تماس های دوستانه با برجسته ترین نمایندگان شاخه آسیای میانه یی آن- پروفسور حق نظر نظرف، بابا خواجه یف، آبایف، اسکندرف، امامف، الکساندر کنیازیف، علیمف،  کمال عبدالله یف و دیگران برایم ناممکن بود.

 دشوار گذر بودن گستره افغانستان و نادسترس بودن شماری از گوشه های آن کشور برای انجام مطالعات میدانی و همچنین بسته بودن (تا همین چندی پیش) در بایگانی ها، کمبود حتا ادبیات پایه علمی، دشواری های بسیاری را در روند کار به میان می آوردند.

به پیمانه معینی اوضاع در درون خود علم افگانیستیکا که به شدت نخبه گرایانه، رقابتی و در عین حال در انحصار یک گروه نسبتا کوچکی از دانشمندان و خبرگان رشته خاور شناسی میهنی و جهانی بود؛ تاثیرات [منفی-گ.] خود را بر جا می گذاشت.

پیشرفت راستین درکار، تنها به یُمن یک سری بازدیدها از مراکز مهم علمی و پژوهشی خارجی، آرشیوها و کتابخانه ها برایم فراهم گردید. هر یک از این بازدیدها با پشتیبانی سازمان های فیلانتروپی (بشردوستانه) کشوری و نیز خارجی برنامه ریزی و انجام گرفت.

نقطه آغازین در این راستا، به دست آوردن «بورسیه» فوند علمی اجتماعی مسکو و سپس سفر علمی به انگلستان در سال 1995 با حمایت شورای بریتانیایی مدرسه اقتصاد لندن و وزارت امور خارجه این کشور گردید.

دریچه واقعی افگانستیکای خارجی به روی من به لطف مارگو لایت- استاد مدرسه اقتصاد لندن، که کار بسیاری را برای توسعه تئوری و عمل روابط بین الملل انجام داده است، گشوده شد. همچنین در لندن، از دوستی و مشاوره های نیک راونشاد هایمن- خاور شناس خبره و ارجمند که دردمندانه دیگر به دیار جاودانگان پیوسته است، بهره مند بودم.

در اوایل سال 2000 بنا به سفارش فرد هالیدی- خاور شناس و استاد روابط بین المللی در مدرسه اقتصاد لندن و ج. شیری- کارشناس نامدار در مسایل توسعه پساشوروی دانشگاه آکسفورد، سفریه مهم و شایان توجه پژوهشی آکادمی بریتانیا را به دست آوردم.

لزوم مطالعه مواد بایگانی های انگلیسی در باره افغانستان، انجام کار را برای مدت طولانی به عقب انداخت. اما منحصر به فرد بودن کلکسیون ها و مجموعه های مستند نگهداری شده در کتابخانه بریتانیا، آرشیو ملی بریتانیا، دانشگاه های کمبریج و آکسفورد به پیمانه بزرگی وثوق و اعتبار بایسته علمی و وسعت سوژه یی و موضوعی پژوهش را تامین نمود. این کار بدون دریافت سفریه  و حمایت  علمی- سازمانگری مرکز تحقیقات هنر و علوم اجتماعی به مدیریت پروفیسور یاکوبس و مرکز تحقیقات آسیای جنوبی دانشگاه کمبریج به مدیریت پروفیسور ک بیلی، ممکن نبود.

در دشوارترین لحظات، داکتر هیوستوتسی از مدرسه اقتصاد لندن– آدم بسار فرهیخته و ورجاوند، پژوهشگر خستگی ناپذیر و پیگیر سیاست پر خم و پیچ افغانستان معاصر، کسی که همواره بهترین ویژگی های منش ایتالیایی و سنت های علمی انگلیسی را در خود یکجا دارد،کمک های بایسته را برایم ارزانی نمود.

داکتر آ. مارشال (از دانشگاه گلاسکو)- یکی از بهترین کارشناسان تاریخ نظامی معاصر آسیا، نیز در یک رشته ابتکارات علمی همراهم شد.

 تماس ها و همکاری با نمایندگان دبستان افگانیستیکای آلمان که شاید از پررونق ترین و متنوع ترین دبستان های این رشته جهان باشد، برایم بس با اهمیت بوده است.

آغاز این همکاری، با مکاتبه با پروفسورگریتسباخ پی ریخته شد و به سال 1996 از آلمان برای کار در  پروژه پژوهشی در آرشیو افغانستان (در جنب انستیتوت تحقیقات و پیش بینی آینده دانشگاه روهر شهر بوخوم)[2] با حمایت «سازمان خدمات مبادلات اکادمیک آلمان» (دااد)[3] بازدید نمودم.

راهنمایان من در این پروژه پژوهشی- پروفیسور کراوس، داکتر فون رنسی، داکتر لیوین اشتاین، داکتر امین فرهنگ (پسان ها وزیر در حکومت جمهوری اسلامی افغانستان)[4] و داکتر  سمیع نور بودند. این بازدید، پیوندهایم را در چهار چوب گروه پژوهشی آلمان در باره افغانستان استوار تر گردانید.

 

پیش از آن، در سال 1995 بخت یارم بود که با مواد آرشیو افغانستان[5] سویس (که در آن هنگام در لیستال بود و بعدها در اوایل سال های دهه 2000 به بوبن دورف برده شد)،کار نمایم. این آرشیو کلکسیون گنجینه منحصر به فرد جمع آوری شده و نگهداری شده است که به برکت تلاش های پیگیر پاول بوشریر [Paul Bucherer-Dietschi-گ.] و خانواده اش و دیگر همکاران سویسی اش بر غنای آن افزوده شده است.

بورسیه پژوهشی بنیاد علمی انسان دوستانه روسیه در سال های 1996-1997 اجازه داد پژوهش را در تراز پروژه در باره مطالعه ویژگی های عمده جنگ های داخلی در افغانستان در سده بیستم مطرح نمایم. وانگهی حمایت همین بنیاد از پروژه «افگانیستیکای جهانی در سده بیستم و اوایل سده بیست و یکم»: کادرها، اندیشه ها و نهادها» حد اکثر شالوده علمی و هیستوریوگرافیک (تاریخ نگاری) کار را مستحکم ساخته و جستجوی  موضوعات و جهات نو پژوهش را آسان تر گردانید.

سفر پژوهشی دیگر در خارج- برنامه فولبرایت (امریکا) بود که امکان کار در کتابخانه ها و آرشیوهای دانشگاه هاروارد را در سال های 1998-1999 و آشنایی با خاورشناسان برجسته امریکایی- پروفسور آر. فرای، پروفیسور فریدریک استار، پروفیسور بارنت روبین و دیگران و نیز آغاز همکاری با انجمن های دارای اتوریته بالای هاروارد- مرکز پژوهش های خاور میانه و انجمن آسیای میانه را برایم فراهم آورد. همو حمایت رییس انجمن آسیای میانه- داکتر شوبرلاین اجازه  داد پژوهش را در تراز بایسته از دیدگاه هیستوری گرافیک، کنسپتوئل  و.... بالا ببرم.

سفرهایم به پاکستان در سال های 2000، 2004 و 2009 با حمایت بنیاد هانس زایدل (آلمان) و دولت پاکستان و همچنین به افغانستان در سال های 2006 و 2008 [6] زمینه را برای بررسی موضوعات مورد مطالعه از نزدیک فراهم آورد.

قریحه سازمانگری، توانمندی و خبرگی و مهمان نوازی های پروفیسور عظمت حیات خان- مدیر وقت مرکز پژوهش های منطقه یی دانشگاه پیشاور (کنون رییس  این دانشگاه) و همکارانش-  داکتر سر فراز خان، داکتر فضل رحیم مروت، داکتر ف. درانی، داکتر شاه نظر خان و دیگران، غنای کلسیون های مستند و مجموعه های کتابخانه های بومی امکان دادند بسیاری از موضوعات کارم را دقیق تر بسازم و آن را بامنابع و ادبیات بارور تر سازم.

شماری از آثار کمیاب در زمینه مسایل مورد علاقه ام را توانستم در فوندهای سازمان بین المللی غیر دولتی ACBAR (در پشاور پاکستان) بیابم که سال های آن را نانسی دوپری( (Dupreeрс بیوه  لویی دوپری فقید- استاد کلاسیک افگانستیکای امریکا- گردآورنده خستگی ناپذیر میراث فرهنگی افغانستان، کنون مدیر «مرکز مطالعات افغانستان» در دانشگاه کابل؟ رهبری می کرد.

  سخنان مهر آمیز و هدیه گرانبهای حشمت [خلیل-گ.] غبار- فرزند روانشاد غبار- تاریخ نویس برجسته افغانستان- جلد دوم اثر گرانسنگ پدر فقیدش- «افغانستان در مسیر تاریخ»، که در اوایل سال های دهه 2000، از چاپ برآمد؛ برایم نیروی تازه یی برای به پایان رساندن بخش تاریخی پیش نویس کتاب بخشید.

بایسته است یاد آور شوم که چند سال پیش از آن، مهربانی همانندی را روانشاد داکتر عبدالحکیم طبیبی- دیپلمات و سیاستمدار سرشناس افغانستان با هدیه دادن کتاب وزنین «خاطرات چهل سال زندگی دیپلماتیک من» فرموده بودند.

همچنین تحفه ارزشمند جناب داکتر امین فرهنگ، که کتاب پدر فقیدش- سیاستمدار شناخته شده – آقای صدیق فرهنگ- «افغانستان در پنج قرن اخیر» را برایم دادند، هم در زمینه درک موضوع تحقیق و هم ویژگی های جهات مختلف تاریخ نگاری در افغانستان سودمند واقع گردید.   

 در شمار روشن اندیشان افغانی یی که سخاوتمندانه دیدگاه های خود را در باره سرگذشت کشور شان با من در میان گذاشتند، بایسته می دانم به ویژه از روانشاد استاد داکتر احمد جاوید[رییس پیشین دانشگاه کابل-گ.]، داکتر رضا امین، داکتر واک، داکتر توریالی گران و داکتر عزیز آریانفر- تاریخدان، خاور شناس، گزارنده و ناشر (و تا چندی پیش- دیپلمات) نام ببرم.[7]

در پایان می خواهم از کارکنان بخش خاور کتابخانه دولتی تاریخ عامه، برخوردهای دوستانه و مهربانی ها و نوازش های بیکران چندین ساله شان که در بسیاری از زمینه ها در کار روی این پروژه و طرح های دیگر برایم سودمند واقع شده است، از ته دل سپاسگزاری نماییم.

...و سر انجام در درازای سال های بسیار، حمایت بس ارزشمندی را از کارم – پدرم روانشاد سرگئی استیپانوویچ بویکو (1930 - 2004) و مادرم بانو لیدیا سمیونوونا بویکو، که این کتاب را به ایشان اهدا می کنم، ارزانی فرمودند.

رساله دست داشته فصل تاریخی یی از پژوهش چند وجهی پدیده «افغان» است که همچنین در بر دارنده پروژه جداگانه مستقل هیستوریوگرافیک و ابعاد سیاسی- بین المللی تاریخ افغانستان در سده بیستم است.


 

[1] . شايان يادآوري مي دانيم که ميان تاريخنگاری (هيستوريو گرافی) و همین گونه هیستوریو گراف– کسی که نگارش منابع و ماخذ در علم تاريخ و پژوهش پيرامون اين منابع و ماخد و نيز تا اندازه يي به نسخه شناسي مي پردازد و تاريخدان يا تاريخ نويس (هيسترويک) = کسي که به پژوهش و کاوش پيرامون موضوعات تاريخي مي پردازد، تفاوت هست که در مندانه اين موضوع  در کشور ما چندان به سنجش گرفته نمي شود. در نتيجه، کساني  را که پژوهش هايي در باره تاريخ نموده اند و يا کتاب هايي نوشته اند، به اشتباه تاريخنگار مي خوانند. درست این است که تاریخدان یا تاریخ نویس خوانده شوند.-گ.

[2] . شایان یادآوری است که همه ساله در شهر ایزالون آلمان، کنفرانسی در باره افغانستان به ابتکار این  انستیتوت و به همکاری چند سازمان دیگر برگزار می شود.گزارنده تا کنون دو بار در کار این کنفرانس ها (در سال های 1996- 1998) اشتراک ورزیده ام که درست در سال 1996 در همین کنفرانس با داکتر بویکو آشنا شدم و افتخار ترجمه سخنرانی او را در کنفرانس داشتم. این آشنایی پسان ها به دوستی گرمی مبدل شد که تا به امروز ادامه دارد. در آن هنگام، داکتر بویکو کتاب «افغانستان: مسایل جنگ و صلح» را که تازه از سوی پژوهشکده خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه زیر نظر روانشاد پروفیسور داویدف به چاپ رسیده بود، برایم هدیه دادکه بی درنگ به برگردان آن آغاز نمودم. این کتاب به سال  1999  از سوی انتشارات «اندیشه» تهران به زیور چاپ آراسته شد.-گ.

[3]  مخفف «Deutscher Akademischer Austausch Dienst»- DAAD.-گ.

[4] . نخست- وزیر بازسازی، پسانتر وزیر اقتصاد ملی و سپس هم وزیر تجارت-گ.

[5] .  Biblioteheca Afghanica Foundation. Afghanistan-Archiv –.گ

[6] . به سال 2006 داکتر بویکو برای اشتراک در کنفرانس«آسیای میانه بزرگ» که به ابتکار پروفیسور فریدریک استار در کابل برگزار شده بود، به افغانستان آمد. من در این کنفرانس در کرسی ریاست مرکز مطالعات استراتیژیک وزارت خارجه، به نمایندگی از این وزارت شرکت ورزیده بودم. در جنب همین کنفرانس بود که با داکتر بویکو در باره کارهای تازه اش در رابطه با اثر دست داشته به تفصیل گفتگو کردیم.

 

به سال 2008 من در کرسی سفیر افغانستان در آلماآتی، زمینه  دعوت داکتر بویکو به کابل را برای اشتراک در کنفرانس بین المللی محمود طرزی که از سوی وزارت خارجه برگزار گردیده بود، فراهم نمودم و در همین رابطه سومین دیدار ما در آلماتی صورت گرفت. در این دیدار، بویکو شماری از مقاله هایی را که در باره افغانستان در پیوند با موضوعات مطرح شده در کتاب دست داشته نوشته بود، به دسترسم گذاشت که بی درنگ آن را ترجمه و از راه کهکشان انترنتی به دسترس شیفتگان تاریخ کشور گذاشتم.-گ.

[7] . واپسین دیدار من با داکتر بویکو که در آن فرصت داشتیم پیرامون موضوعات بررسی شده در کتاب دست داشته به تفصیل پای گفتگو بنشینیم، به سال 2008 در جنب همایش بین المللی «افغانستان و شانگهای» که در یکی از هتل های کرانه دریاچه زیبای «ایسک قول» قرغیزستان که از سوی دانشگاه سلاوی  بیشکیک به ابتکار پروفیسور داکتر الکساندر کنیازیف و پشتیبانی بنیاد« فریدریش ایبرت» جمهوری فدرال آلمان برگزار شده بود، صورت گرفت.-گ.

 


نویسنده: پروفیسور ولادیمیر بویکو
استاد دانشگاه برناول

گزارنده: عزیز آریانفر

١٣ سرطان (تیر) ١٣٨٩
  
  
Copyright © 2005-2010 www.khorasanzameen.net